Übersetzung : „Zentralblatt der Bauverwaltung” Ministerium der Öffentlichen Arbeiten, Nr. 33-1913r.
(*) text będzie dostępny w j.niemieckim /prześlę administracji/
Jest to raczej przypadkowe odkrycie, dość obszernego wydania budowy metra w Berlinie, i Kościoła w Schneidemühl, Niestety nie jest to zapewne całe tłumaczenie albowiem strony posiadają numerację str. 282,283,285,289,290,291. Jest wyraźny brak kilku stron. Poza tym mała wada skanera nie pozwoliła na odczytanie kilku wyrazów np. ilość brzmień organów, całe koszta organów. Oraz skanowane fotografie niestety nie są dobrej jakości.
Tłumaczenie z : „Zentralblatt der Bauverwaltung” Ministerium der Öffentlichen Arbeiten, Nr. 33-1913r.
>>> Część nieurzędowa, Otto Sarrazin i Frichrich Schulte.
Początek ewangelickiej wspólnoty w datuje się na 1787r. Do 1822 roku posiadali własne pomieszczenie połączone ze szkołą i kaplicą. Pierwszy ewangelicki kościół „Stadtkirche” stanął na Meuen Markt w 1822r na 750 miejsc siedzących w nawie głównej, Posiada skromne wykończenie, dłuższy czas był bez wieży i chóru. Drugim Ewangelickim kościołem jest Lutherkirche, który wybudowano w 1897r na 700 miejsc siedzących.
Po wybudowaniu warsztatów kolejowych miasto szczególnie się zaczęło rozrastać i potrzeba było wybudowano nowego kościoła. Staną on wzdłuż ul. Bismarckstraße.
Kościół jest u zbiegu dwóch ulic wybudowany, który dobrze wypełnił swą architekturą okolicę. Do zewnętrznych ścian nawy głównej są przybudowane niższe, zakrystia od strony północnej, i kotłownia od południowej strony. Południowy róg kościoła wypełnia wieża, która góruje swym obrazem w okolicy i zaprasza przechodniów od strony miasta.
Kościół posiada 820 miejsc siedzących. W nawie głównej na pierwszym poziomie znajduje się 600 miejsc. Nawa wschodnia posiada 220 miejsc na dwóch poziomach. Balkon dla chóru dla 40 osób.
Budownictwo.
Architektura kościoła (Abb. i n. 5) to typowa budowla dla wschodniej Pruskiej prowincji.
Na betonowych fundamentach spoczywają granitowe bloki, nad którymi wznoszą się typowe wypalane czerwone cegły typowe do budowy klasztorów. Granitowe bloki są obrobione i wyrównane pod kątem prostym ciężkimi stalowymi młotami bez użycia dłuta. Cegły posiadają wymiary 15x12 cm, i połączone są zaprawą.
Wieża i trzy ściany szczytowe nawy bocznej, na swych szczytowych zakończeniach są ozdobnie zakończone.
Tuż pod zegarem wieży znajduje się ozdobny gzyms wykonany techniką sgraffito. Wykonany na zaprawie wapiennej zafarbowany miałem czarnego koksu na którym to położona jest trzykrotnie cienka warstwa wapienna. Ornament ten z odległości nadaje swym wyglądem świeże wykończenie.
Okna i drzwi są osadzone w wyprofilowanych ozdobnie wykończonych cegłami ostro-łukach.
Przy wejściu głównym od strony wschodniej rozmieszczone są małe okna, które wpuszczają światło do przedsionka wieży, a ornamenty ozdobne pomalowane są w kolorze białym.
Wysokość samego dachu wynosi 13,5 m. Jest on wykonany jest z drzewa i żelaza. Nawa boczna wykończona jest oddzielnymi trzema ostro zakończonymi dachami. Cały dach pokryty jest dachówką. Odprowadzenia wodne - rynny, są miedziane. Wykończeniem wieży jest wysoki ostry dach z blachy miedzianej. Sam dach mierzy 21 m, a cała wieża ma wysokość 51,5 m.
Ołtarz zbudowany na podwyższeniu, na którym to umieszczono w wyrzeźbionej ażurowo szerokiej ramie obraz przedstawiający Zbawiciela w ogrodzie Oliwnym (Getsemane). Wykonano w Berlinie a autorem była p. Klara Hensel. Za obrazem, od połowy jego wysokości znajdowały się wiszące, rozpięte złote gobeliny, za którymi było wejście do zakrystii.
Balustrada wykonana z drzewa dębowego ozdobiona płaskorzeźbami i pomalowana.
Po lewej stronie znajduje się kamienna Chrzcielnica, wykonana z piaskowca w gotyckim stylu w formie dużego kielicha.
Organy kościoła posiadają (??)36 brzmień. Przełączane (sterowane) ręcznie i pedałem daje to około 2000 różnych brzmień piszczałek. Umieszczone są w dwóch obustronnych wieżach, zakończone szpiczastą gotycką wieżyczką. Po środku w mniejszej wieży, są umocowane do ściany szczytowej. Całe koszta (????), obudowa piszczałek kosztowała 2.000 Marek, a malowanie 350 Marek.
Wewnętrzne kościoła jest pomalowane przez braci Linnemann z Frackfurtu nad Menen. Ich pracy polegała na pomalowaniu pomieszczenia i przygotowaniu do później nałożonych kolorów. Szczególną uwagę zwraca tu ozdobiony freskami tzw. łuk triumfalny przed prezbiterium. Na całej jego szerokości w formie szala umieszczono symbole Zbawiciela i czterech Apostołów.
Sklepienia prezbiterium w narożnikach wymalowane są różami i częściowo motywem rozsypanych gwiazd. Ozdobnie pomalowane cokoły tworzą jakby dywan nad którym znajduje się galeria sztuki. Zasadniczo przeważa tu szaro-ciemny odcień, dookoła wykończenia w czerwieni i żółci, a duża złota rama obrazu harmonizuje na tle niebieskich i zielonych odcieni. Duże okna prezbiterium wykonane są także przez braci Linnemann z Frackfurtu. W głównym oknie góruje Chrystus. W jedno z bocznych okien przedstawia Apostoła Jan, a w drugim już jako Jan Ewangelisty, od którego imienia nazwano ten Kościół. Łączenia wewnętrznej kopuły-sklepienie, pomalowana są na biało, natomiast dolne powierzchnie ściany przy są w odcieniu szarym, a białe prostopadłe fugi z kamienia ciosanego zakończone są u góry fryzem tekstu (---). Tu i tam są ładne wykonane dekoracje pnącza liści, które pną się dookoła łukami podkreślając zakończoną głowicę sufitu.
Wśród stonowanych kolorów, Ambonę i Organy ozdobiono efektywnie czerwoną, czarną i biała farbą.
Ambona na szarym tle jest upiększona dekoracja pnącza w czarnym i białym kolorze. Ozdobne ławy są w szaro-brązowym kolorze. Drzwi są w kolorze zielonym i czerwonym, wykończenia czerni i bieli podkreślają ich profil.
Duże okna pokazują wzorzyste witraże z bocznymi kolorowymi fryzami, które w górnej części obramowane są figurami aniołów. Okna dolne nawy bocznej są malowane na szkle, techniką aby stonować ostre wpadające światło.
W szczegółach architektonicznych nawy głównej należy wspomnieć o wystającej ambonie, która jest bogato ozdobiona sztukaterią. Wyprofilowana balustrada wygląda z dołu jakby była wycięta z kosztownego drzewa, inni dostrzegają w niej wąską listwę.
Drzwi osadzone w futrynach maja prostokątną formę. Jednak ich wykończenie z obu stron jest różne.
Z jednej prostokąt a druga strona ramy futryny nadaje kształt ostrego zakończonego trójkąta. Wykończenie (dekoracje) drzwi obustronnie są różnie. Zrobione z długich desek, i sklejone w trzy warstwy, osadzone w ramie i dodatkowo wzmocnione drewnianymi gwoździami.
Na gładkiej powierzchni są nałożone listwy ozdobne, które wypełniają odstęp między powierzchnią drzwi i murami. Zewnętrzne drzwi wejściowe są szczególnie upiększone przez płaskorzeźby, np. jedne z wewnętrznej strony przedstawiają zwierzęta. Wszystkie drzwi są umocowane na ręcznie wykutych zawiasach, które są różne, dostosowane do rodzaju formy drzwi.
W kościele tym zastosowano ogrzewanie parowe niskiego ciśnienia. Grzejniki są umieszczone na ścianach za ławkami lub w niszach ścian i są zakrywane przez ażurowe miedziane zasłony.
Kościół posiadał oświetlenie gazowe. Od nawy głównej w dwóch rzędach na całej długości wisiało sześć lamp w formie koron umocowanych do bloków belkowych. Nadawało do porządek i równomierne oświetlenie od miejsca z organami po ołtarz. Korony rozświetlały pomieszczenie pięcioma płomieniami w ażurowej osłonie w formie wieży a od dołu wykończone szklaną kulą.
Ściany boczne nawy głównej posiadały oświetlenie z dwoma płomiennymi lampami, i były w takim samym stylu jak duże żyrandole. Wykonane one były wykonane w odlewni dzwonów w fabryce „C. Voß u. Sohn in Stettin”, odlane z żółtego metalu.
Odlano tam także 3 dzwony z brązu w tonie „es”-„as”-„c”, o łącznej wadze 2.225 kg
Otoczeniem kościoła były proste trawniki w bezpośrednio sąsiadujące z ogrodem w którym oddzielnie stała plebania.
Koszta kościoła wynosiły 202.000 marek. Cena dla metra sześciennego obliczono na 18,9 marek, miejsce siedzące na 204 marek.
Projekt kościoła został opracowany w Wyższym Urzędzie Królewskim pod kierownictwem Schultza, i został przyjęty przez ministerstwo prac publicznych Hoßfelda.(*) Architekt/rada budowlana/ Fridrich Schultz i późniejszy kierownik budownictwa Rządowego Wohlfarter, składają plany w Miejskim Urzędzie rozbudowy w Schneidemühl podpisane przez Erdmenger - Kierownik budownictwa Rządowego.<<<
(*) powinno być :
"Projekt kościoła został opracowany w Wyższym Urzędzie Królewskim pod kierownictwem Hoßfelda, i został przyjęty przez ministerstwo prac publicznych",
Przypominam kserokopie zostały źle zrobione lub kserokopiarka była bardzo wyeksploatowana.
Kolorowe Foto to - akwarela, która była na aukcji przed 3 laty.
Ps. Gdyby ktoś z forumowiczów był przypadkiem w Berlinie to może zeskanuje brakujące strony i lepiej wykona kopie fotografii.
Także wspomnienia ostatniego proboszcza Johanniskirche, udostępnię w przyszłości, kiedy? nie kładę żadnych obietnic.
No tak, a gdyby ktoś wpadł w nostalgie i chciałby może dotknąć coś z tego kościoła to polecam odwiedzić kościół św.Rodziny : 3 największe dzwony na dzwonnicy pochodzą z Johanniskirche o czym informuje odlew na dzwonach (widziałem i czytałem). 2 Lampiony i krzyż, który używany jest do procesji pochodzą z Johanniskirche. Ten obraz Zbawiciela w Ogrodzie Oliwnym można Go było też oglądać w latach 70-tych, gdzie się podział nie wiem może jest teraz na przykościelnej plebani. Więcej nie mogę napisać, aby nie posądzono mnie o „niekompetencję”, przepraszam.
Ale, przecież dawniejsza plebania Pastora Johanniskirche, w której dziś jest kościół Ewangelicki, zachowały się oryginalne drewniane schody, które prowadzą na pierwsze piętro z piękną gotycką balustradą z wieżyczkami. Polecam obejrzeć, chyba czegoś takiego nie ma nigdzie w Pile.
To wszystko, jeśli będę posiadał coś więcej napiszę.
Za błędy przepraszam.
Pozdrawiam
Tom
