Przesyłam fotki owej drogi z nagrobków. Nie znalazłem jednak napisów na kamieniach. Jestem przekonany, że jeszcze parę lat temu na drodze leżały również kamienie z niemieckimi inskrypcjami.SŁOWIANIN pisze:W naszym mieście jest kilkanaście takowych obiektów, najwiecej jest ich w rejonie lotniska, jeden znajduje się w pobliżu starego domu niedaleko roszarni oraz jeden z zachowanym doskonale maskowaniem stoi na końcu drogi leśnej z nagrobków cmentarnych (obwodnica).
zycie.pila.pl pisze:
Leśna droga: po nagrobkach na poligon
Jedna z leśnych dróg prowadzących od obwodnicy Piły w stronę Jelonek jest wyłożona płytami nagrobnymi. Pochodzą najprawdopodobniej ze zlikwidowanej w latach siedemdziesiątych ewangelickiej kwatery na cmentarzu przy Alei Wojska Polskiego - tam, gdzie dziś biegnie ulica Mickiewicza. Ludowe Wojsko Polskie użyło płyt do utwardzenia drogi na poligon. Jest szansa, że fragmenty nagrobków przestaną służyć za jezdnię i wrócą na cmentarz w formie lapidarium.
Leśna droga wyłożona płytami nagrobnymi pochodzącymi prawdopodobnie ze zlikwidowanej ewangelickiej kwatery cmentarza przy Alei Wojska Polskiego. Fot. Marcin Maziarz
Zapomniana droga w lesie, tuż przy obwodnicy Piły, kilkaset metrów od miejsca, w którym droga rozgałęzia się na krajowe dziesiątkę i jedenastkę, i ulicę Bydgoską. Szutrowy zjazd za chwilę zmienia się w raczej wąską leśną drogę wyłożoną nierówno poukładanymi płytami. I właśnie te płyty są najciekawsze. Ich pochodzenie wprawne oko rozpozna już po materiale - często to beton z zatopionymi w nim białymi kamyczkami, czyli lastriko - popularny materiał do budowy nagrobków. Dalej jest już tylko ciekawiej. Albo straszniej. Płyty stają się coraz bardziej nierówne. Po drodze można dostrzec jakieś zdobienie o kwiatowym wzorze, jeszcze dalej betonową tablicę z wyrytym w niej cienkim krzyżem, obok którego można dostrzec zarysy napisów.
W końcu ktoś, kto może mieć jeszcze wątpliwości po czym stąpa, dostaje ostateczny dowód: granitową płytę, a raczej jej fragment z napisem „Gustav La… (pozostała część nazwiska niewidoczna” i datą urodzenia: 30.10.1849. Nad imieniem Gustav inna data urodzenia: 10.5.1858. Tego dnia urodziła się żona tajemniczego Gustava, a oboje zostali pochowani we wspólnym grobie? Tego nie wiemy. Wiemy natomiast na pewno, że jedna z leśnych dróg przy obwodnicy Piły została wyłożona płytami pochodzącymi z nagrobków dziewiętnastowiecznych mieszkańców Schneidemühl.
Skąd pochodzą? Tego nie wiadomo na pewno, ale oczywistym jest, że szukać należy wśród cmentarzy, których dziś nie ma. Droga prowadzi do terenu, który wojsko wykorzystywało jako poligon. Nie jest tajemnicą, że w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych Wyższa Oficerska Szkoła Samochodowa wykorzystywała las w okolicy Jelonek jako teren, na którym sztukę prowadzenia czołgów i innego ciężkiego sprzętu wojskowego ćwiczyli jej słuchacze. Droga płytami nagrobnymi miała zostać wyłożona właśnie w latach siedemdziesiątych w czasie, w którym na Górnym budowano ulicę Mickiewicza. Tajemnicą nie jest także, że w związku z tą budową zlikwidowano ewangelicką część cmentarza przy Alei Wojska Polskiego (wówczas — Ludowego). Część płyt miała posłużyć do umocnienia Wyspy. Druga część mogła zostać wykorzystana właśnie do utwardzenia drogi prowadzącej na poligon.
- Przypomina się smutna historia Piły i ewangelicyzmu po drugiej wojnie światowej - komentuje ksiądz Tomasz Wola, proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Pile. - W miarę regularnie starano się niszczyć to co ewangelicy budowali i tworzyli w ogóle jako kulturę pilską. To jest jakieś smutne podsumowanie komunistycznej rzeczywistości w mieście. Tu mamy nagrobki. Można jeszcze zastanawiać się co zrobiono ze szczątkami ludzkimi. Z pewnością jest to moment do refleksji co wtedy zrobiono i co teraz możemy zrobić ku pamięci tych, którzy byli w tamtym miejscu pochowani.
Ksiądz Tomasz Wola proponuje stworzenie lapidarium - miejsca, w którym wydobyte i oczyszczone fragmenty płyt nagrobnych mogłyby zostać złożone w poszanowaniu pamięci zmarłych, i w którym byłyby dostępne dla żywych, zarówno traktujących je jako świadectwo kultury, jak i chcących oddać hołd zmarłym. Takie lapidarium mogłoby powstać na Motylewie, gdzie parafia ewangelicko-augsburska cztery lata temu kupiła teren, na którym dawniej znajdował się cmentarz ewangelicki. - Działka ma pięć tysięcy metrów kwadratowych. Myślę, że płyty ewangelickie mogłyby znaleźć swoje miejsce. Tym bardziej, że na początku października chcemy wraz z byłymi mieszkańcami Motylewa upamiętnić właśnie ten cmentarz płytą pamięci - mówi proboszcz.
Wiadomo zatem, gdzie płyty mogłyby zostać przeniesione, nie wiadomo natomiast ile ich jest, ani jak duży byłby koszt ich wydobycia, oczyszczenia, przewiezienia i ponownego ustawienia. Na pewno byłby wysoki - droga wyłożona płytami ciągnie się przez setki metrów. Płyt z widocznymi dziś wyrytymi imionami, nazwiskami oraz datami urodzenia i śmierci jest zaledwie kilka. Nie wiadomo ile jest ich faktycznie - zdecydowanie więcej z nich może być odwróconych stroną frontową do ziemi.
Okazuje się, że stworzenie lapidarium jest całkiem realne. Pochodzeniem płyt utwardzających leśną drogę przejął się jej właściciel - leśnicy z Nadleśnictwa Kaczory. Zadanie będzie jednak kosztochłonne, więc może zostać rozłożone na lata. Nadleśniczy Krzysztof Gromaczkiewicz deklaruje jednak, że sprawy nie zostawi, bo nie wyobraża sobie, by nagrobki służyły za jezdnię.
W całej Pile przed wojną było siedem cmentarzy ewangelickich - oprócz zniszczonej kwatery na cmentarzu przy Alei Wojska Polskiego takie nekropolie znajdowały się m.in. między ulicami Dąbrowskiego i Śniadeckich (dziś jest tam park) i w Leszkowie. Ósmy to cmentarz na Motylewie. Na całym terenie administrowanym przez pilską parafię Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego znajduje się około 250 cmentarzy.
Fot. Marcin Maziarz
Źródło: www.zycie.pila.pl
Data wydania: 23 lipca 2013
Dziennikarzy? Niestety dziennikarzy w Pile można policzyć na palcach jednej ręki. Większość to skrajnie niekompetentni pseudodziennikarze. Może nie powinienem się czepiać, bo skoro są artykuły pojedynczych osób wypełniają połowę numeru danego tygodnika, to trudno oczekiwać dziennikarstwa na przyzwoitym poziomie.ziolek pisze:Eh. Miałem nadzieję, że forum Dawna Piła ma większe uznanie wśród pilskich dziennikarzy.
zycie.pila.pl pisze:
Droga wyłożona płytami nagrobnymi zostanie zamknięta
Leśna droga przed czterdziestu laty wyłożona płytami nagrobnymi zostanie zamknięta, a płyty z napisami - usunięte. Później trzeba będzie ustalić ich właściciela.
Leśna droga biegnąca od obwodnicy Piły została wyłożona płytami nagrobnymi w latach siedemdziesiątych przez Ludowe Wojsko Polskie. Fot. Marcin Maziarz
Leśna droga wyłożona płytami nagrobnymi zostanie zamknięta. To efekt wczorajszego spotkania przedstawicieli właściciela drogi - nadleśniczego Krzysztofa Gromaczkiewicza, konserwatora zabytków Romana Chwaliszewskiego i proboszcza Parafii Ewangelicko-Augsburskiej ks. Tomasza Woli.
- Za przegapienie sprawy czuję się odpowiedzialny wyłącznie ja - powiedział wczoraj Krzysztof Gromaczkiewicz, nadleśniczy Nadleśnictwa Kaczory, na którego terenie znajduje się droga. - Doprowadzimy rzecz do pożądanego finału. Jak najszybciej - to kwestia dni - zamknę ten odcinek drogi, który jest wyłożony płytami nagrobnymi. Zostaną zdemontowane płyty, które w tej chwili mają widoczne napisy. W drugim etapie musimy ustalić skąd te płyty pochodzą, ponieważ cmentarz miał swojego zarządcę. Jeżeli wystąpi konieczność odwrócenia większej ilości płyt, musi się to odbywać staraniem tego właściciela. Ja drogę udostępnię, natomiast nie poczuwam się do własności tych płyt.
W latach Zimnej Wojny teren wykorzystywało wojsko. Droga prowadziła do istniejącego wówczas zapasowego stanowiska dowodzenia. Leśnicy mogli z drogi korzystać jedynie za pozwoleniem wojska i tylko w wyznaczonych terminach. Ścieżka została wyłożona płytami nagrobnymi w latach siedemdziesiątych, w czasie kiedy została zlikwidowana kwatera ewangelicka cmentarza przy Alei Wojska Polskiego - dziś przez jej teren biegnie ulica Mickiewicza. Stąd domniemanie, że płyty pochodzą właśnie z tego cmentarza.
Płytami ewangelików chce zaopiekować się Parafia Ewangelicko-Augsburska. Jej proboszcz, ks. Tomasz Wola, deklaruje stworzenie lapidarium na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego na Motylewie. Parafia teren odkupiła cztery lata temu. W październiku ma zostać na nim odsłonięty kamień upamiętniający cmentarz. - Z pewnością w przyszłości na różnych terenach powiatu pilskiego będziemy znajdować płyty z różnych cmentarzy - mówi ks. Tomasz Wola. - Mogłoby to być miejsce, w które te płyty będą zwożone. To byłoby chyba właściwe rozwiązanie problemu również na przyszłość.
Do współpracy mają zostać zaproszeni także przedstawiciele miasta. Cmentarz przy Alei Wojska Polskiego jest bowiem własnością gminy. Był nią również w latach siedemdziesiątych, kiedy likwidowano kwaterę.
Źródło: www.zycie.pila.pl
Data wydania: 30 lipca 2013
Tygodnik Pilski pisze:
Agnieszka Kledzik
Droga utwardzona nagrobkami przy obwodnicy w Pile częściowo rozebrana
Droga utwardzona nagrobkami w Pile została częściowo rozebrana. Nadleśnictwo usunęło sześć nagrobków, na których były nazwiska zmarłych.
Fot. Agnieszka Kledzik
Droga utwardzona nagrobkami w Pile jest już częściowo rozebrana. Sześć płyt nagrobnych wyciągnęli leśnicy z drogi tuż przy obwodnicy Piły. Po naszej interwencji ponad 200 metrów drogi utwardzonej nagrobkami zamknięto.
– Usunęliśmy na razie te z nazwiskami, mam nadzieję że uda nam się bezspornie ustalić, z którego cmentarza te płyty pochodzą – mówi Krzysztof Gromaczkiewicz, nadleśniczy Nadleśnictwa Kaczory, która teraz administruje tą drogą.
Fot. Agnieszka Kledzik
Lasy dostały drogę utwardzoną nagrobkami w Pile po wojsku. Żołnierze w połowie lat 70. pracowali przy budowie ulicy Mickiewicza przebiegającą przez ewangelicką część cmentarza usytuowanego przy alei Wojska Polskiego. Prawdopodobnie nagrobkami z tej nekropolii utwardzili sobie drogę do tak zwanego zapasowego punktu dowodzenia 6 pułku lotnictwa.
Fot. Agnieszka Kledzik
Te nagrobki, które zawierają nazwiska zostaną w październiku przekazane ewangelikom. Będzie z nich utworzone lapidarium na dawnym cmentarzu ewangelickim na osiedlu Motylewo. Pozostałe płyty pozostaną na razie w ziemi. Jeśli uda się potwierdzić, że pochodzą z cmentarza przy alei Wojska Polskiego, to do prac powinno się włączyć miasto, bo jest to cmentarz komunalny.
Źródło: www.pila.naszemiasto.pl
Data wydania: 7 sierpnia 2013
Przyłączam się też do pochwalenia działań Pilskich Leśników i Nadleśniczego. Panowie pokazali że można na nich liczyć, należy mieć nadzieję że władze miejskie zrobią to co do nich należy, że wspomogą działania leśników. Przez osiem lat, odkąd istnieje te forum, poruszany był wątek zapomnianych płyt nagrobnych, wreszcie czuję ogromną satysfakcję że coś w tej sprawie ruszyło. I szczerze mówiąc mam ochotę na więcej, może czas zabrać się za zapomniany cmentarz na osiedlu Górnym, niemiecki cmentarz zasłużonych? Wypada mieć nadzieję że o tym cmentarzu pilski konserwator zabytków ma jako taką wiedzę, bo o pozostałościach płyt nagrobnych w lesie, na pilskim Podlasiu to dał plamy :) Chyba nie lubi Dawnej Piły ;)Maksymilian Lenartowicz pisze:Brawo Leśnicy za szybką i sprawną reakcję. Super pozytyw dla Nadleśniczego :)
Musisz być zarejestrowanym użytkownikiem, aby móc opublikować odpowiedź.
Zarejestruj się, aby dołączyć do Nas!
Zarejestrowani użytkownicy, mają dużo więcej przywilejów, związanych z użytkowaniem forum.
Rejestracja i korzystanie z forum jest całkowicie bezpłatne.
