Oskar Merkel- nieznany pilski fotografik
Ikonografia dotycząca Piły z okresu XIX wieku nie jest bogata. Najstarsze znane dwa widoki naszego miasta to rysunki Napoleona Ordy, który podróżując po terenach polskich trzech zaborów, uwieczniał znane historyczne miejsca. Gdy przybył do Piły w 1878 r., miejscowi Polacy pokazali mu zabytkowy kościół katolicki p.w. św. Janów oraz dom narodzin Stanisława Staszica przy ulicy Browarnej. Artysta wykonał wtedy dwa rysunki przedstawiające wspomniane budowle. W 1880 r. rysunek ulicy Browarnej został odbity jako litografia w zakładzie M. Fajansa w Warszawie. Litografia ta jest powszechnie zanana miłośnikom historii naszego miasta. Ciekawostką jest fakt, iż rysunki Odry były do niedawna nieznane Niemcom, gdyż nie prezentuje je żadna publikacja wydana w tym języku. Następne widoki przedstawiające Piłę pochodzą z końca XIX wieku. Były to litograficzne karty pocztowe, z których najstarsza datowana jest na 1896 r. Także w zbiorach "pilskiego muzeum" w Cuxhaven koło Hamburga najstarsza karta posiada stempel pocztowy z 1896 r.
Znając te fakty, przez wiele lat pracy w pilskim muzeum, zastanawiałem się czy mogą teoretycznie istnieć starsze widoki Piły niż rysunki N. Ordy. Dziś wiem, że jest to możliwe. Otóż w grudniu 2000 r. na adres muzeum zostało przesłane z Niemiec zdjęcie przedstawiające dzieci ochronki luterańskiej w Pile. Fotografie wykonał Oscar Merkel, o czym świadczy sygnatura na kartonie, gdzie obok roku powstania zdjęcia "1904" podana była data założenia firmy - rok "1873". Było to pierwsze zdjęcie Merkela w naszych zbiorach. Rok założenia pracowni wykazywał, iż mogą istnieć zdjęcia o 5 lat starsze niż rysunki Ordy.
W grudniu br. dzięki życzliwości Cechu Rzemiosł w Pile pozyskaliśmy do zbiorów muzeum dziesięć pilskich zdjęć z przełomu XIX i XX w. Wśród nich są trzy fotografie autorstwa O. MERKELA. Cechą charakterystyczną tego fotografa było umieszczanie na kartonach firmowych dat powstawania zdjęć. Pochodzą one z 1884 i 1888 r. i są najstarszymi znanymi zdjęciami powstałymi w naszym mieście. Przedstawiają trójkę NN mieszkańców Piły lub okolic. Jednakże w tym przypadku ciekawsze od wizerunków są informacje zawarte na odwrocie firmowych kartoników. Na kartonie zdjęcia z 1884 r. czytamy, że specjalnością zakładu są zdjęcia ludzi, krajobrazów i architektury. Jeszcze ciekawsze są dwa kartoniki z 1888 r., bowiem u góry każdej z nich przedstawiony jest rysunek herbu Piły oraz napisy "Stadt Schneidemuhl-Piła". Fakt przedstawienia nazwy miasta w dwóch językach nie dziwiłby przed 1848, gdy Polacy w wielkim Księstwie Poznańskim posiadali sporą autonomie, a większość urzędowych pieczęci była dwujęzyczna, lecz umieszczenie polskiej nazwy miasta w 1888 r. jest dużą niespodzianką dla historyków. Czyżby był to chwyt reklamowy mający pozyskać przychylność miejscowych Polaków?
Zakład Oscara Merkela mieścił się przy ulicy Wodnej 9. W najstarszej znanej księdze adresowej Piły z 1896 r. obok zakładu Merkela wymienione są pracownie fotograficzne T. Graszyńskiego i A. Sikorskiego. Zakłady te działały w 1905 r, o czym świadczą informacje zawarte w księdze adresowej z tego roku. Istnieje także zdjęcie wykonane przez Merkela w 1905 r., przedstawiające 4 kompanie "pilskiego" 149 pułku piechoty. Przewodnik po Pile wydany w 1914 r. nie wymienia już pracowni Merkela. Przy ulicy Wodnej 2 znajdowało się atelier fotograficzne prowadzone przez A. Jankowskiego. Z podanych dat wynika, że Oscar Merkel działał w Pile pomiędzy latami 1873-1905. Zamknięcie zakładu nastąpiło między 1905 a 1914 rokiem.
Marek Fijałkowski
Oskar Merkel - nieznany pilski fotografik
- skinspila
- PRZYJACIEL
- Posty: 358
- Rejestracja: 04 lut 2006, 16:12
- Lokalizacja: Piła
- Podziękowano: 1 raz
- Kontakt:
Oskar Merkel - nieznany pilski fotografik
Chciałbym zacytować tekst Pana Marka Fijałkowskiego o tym fotografie.
Tak wygląda rewers zdjęcia O. Merkel'a z 1903 r.:
Ostatnio na Allegro i Ebay było parę interesujących zdjęć portretowych z Piły:
Zdjęcie wizytowe z warsztatu T. Graszyńskiego w Schneidemuhl (Piła), Grosse Kircherstr. 6 Secesyjny rewers. 1893 r.
Zdjęcie wizytowe z warsztatu Oscara Merkla w Schneidemuhl (Piła), Wasser str. 2. Secesyjny rewers. 1886 r.
Zdjęcie wizytowe z warsztatu A. Sikorskiego w Schneidemuhl (Piła), Neuermarkt 20.
Ostatnio na Allegro i Ebay było parę interesujących zdjęć portretowych z Piły:
Zdjęcie wizytowe z warsztatu T. Graszyńskiego w Schneidemuhl (Piła), Grosse Kircherstr. 6 Secesyjny rewers. 1893 r.
Zdjęcie wizytowe z warsztatu Oscara Merkla w Schneidemuhl (Piła), Wasser str. 2. Secesyjny rewers. 1886 r.
Zdjęcie wizytowe z warsztatu A. Sikorskiego w Schneidemuhl (Piła), Neuermarkt 20.
No niestety do prasy lokalnej mam słaby dostęp, czasami rzucam się na nią jak np. zamieszczają kalendarz z Schneidemuhl (a to i tak muszę wyciągać z redakcji, bo wszystko dawno sprzedane).
A może kiedyś wyjdzie zbiorcze wydanie felietonów z TP i TN dot. dziejów miasta? Skoro realizuje się wspólny projekt wydania przez Piłę, Schwerin i Cuxhaven wydawnictwa o historii: "Piła dawniej i dziś", to może uda się stworzyć coś razem np. przez UM Piła, redakcje TP i TN. Zdawałoby się, że to prostsze ;)
A może kiedyś wyjdzie zbiorcze wydanie felietonów z TP i TN dot. dziejów miasta? Skoro realizuje się wspólny projekt wydania przez Piłę, Schwerin i Cuxhaven wydawnictwa o historii: "Piła dawniej i dziś", to może uda się stworzyć coś razem np. przez UM Piła, redakcje TP i TN. Zdawałoby się, że to prostsze ;)
Niedawno stwierdziłem, że zdjęcia z atelier Schneidemuhl raczej rzadko trafiają się na polskich aukcjach. Cóż.. chyba nieaktualna teza - na Allegro pojawiły się kolejne fotki Paula Rassmanna:
http://www.allegro.pl/item160930020_daw ... _1920.html
http://www.allegro.pl/item161117635_sch ... 915r_.html
http://www.allegro.pl/item160930020_daw ... _1920.html
http://www.allegro.pl/item161117635_sch ... 915r_.html
Re: Oskar Merkel - nieznany pilski fotografik
naglos.com.pl pisze:
Marek Fijałkowski
Zaczęło się od foto Merkela
140 lat fotografii w Pile czyli historia od powstania pierwszego zakładu fotograficznego w Schneidemuhl do czasów współczesnych fotografów.
W tym roku mija 140 rocznica założenia pierwszego zakładu fotograficznego w Pile. Powstał on w 1873 roku. Był to okres gwałtownego rozwoju miasta, związany z powstaniem kolei. Drugim ważnym czynnikiem rozwoju Schneidemuhl była rozbudowa garnizonu. W ciągu 50 lat małe miasteczko przekształciło się w trzeci, po Poznaniu i Bydgoszczy ośrodek miejski Prowincji Poznańskiej.
W niemieckim atelier
W chwili powstania kolei miasto liczyło 4.150 mieszkańców. Trzydzieści lat później było już 11.623 pilan, a w 1914 roku Piłę zamieszkiwało 29.669 osób! W tak dobrze rozwijającym się mieście najstarszy zakład fotograficzny założył Oskar Merkel w 1873 r. Jego atelier początkowo znajdowało się przy ulicy Wodnej. Najstarsze zdjęcia Merkela, znajdujące się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Pile, pochodzą z lat 1884 - 1888. Ciekawostką jest fakt umieszczenia na odwrocie niektórych firmowych kartoników herbu miasta z napisem „Stadt Schneidemuhl-Pila”.
W księdze adresowej Piły z 1896 roku, obok zakładu O. Merkela, wymieniona jest m.in. pracownia fotograficzna Teodora Graszynskiego (ul. Wielka Kościelna 6), który w 1893 r. wykonał serię zdjęć erupcji wody, tzw. „studni nieszczęścia” (album podarowany cesarzowi Wilhelmowi II).
Epoka Zaranka
W lutym 1945 r. zniszczona Piła wróciła w granice Polski. Pierwszy zakład fotograficzny „Foto Lux” otworzył w maju 1945 roku Władysław Janicki, który wykonał między innymi znane zdjęcie oficerów sowieckich na Nowym Rynku. Przez długie lata siedzibą firmy był budynek arsenału (obecnie ul. 1 Maja).
W 1947 r. do Piły przyjechał Roman Zaranek (1913-2001). 11 marca 1948 r. otworzył zakład „Foto Zaranek” przy ul. Bieruta 7. W 1974 r. przeniósł firmę na ul. Bieruta 41, do nowo wybudowanego pawilonu. Od jesieni 1947 r. R. Zaranek wykonał setki zdjęć obrazujących stan zniszczonej wojną Piły. Dokumentował rozpoczęcie odgruzowania, a następnie odbudowę i rozbudowę miasta. 3 marca 2000 r. Roman Zaranek jako pierwszy pilanina otrzymał tytuł „Honorowego Obywatela Miasta Piły”.
W 1956 r. powstał zakład Lucjana Szewczyka „Foto Szewczyk” działający przy dawnym Rynku Żydowskim, po wojnie zwanym placem Waryńskiego. W 1970 r. w związku z likwidacją zabudowy placu zakład przeniesiono na ul. Bohaterów Stalingradu 21. W 1979 r. zakład przejął Daniel Balukiewicz, który w 1981 r. przeniósł firmę na ul. Piekarską 14, a następnie od 2000 r. na ul. O. M. Kolbe 5. Jego firma nosi nazwę „Foto Daniel”.
Pilskie Towarzystwo Fotograficzne
W odbudowanym gmachu Pilskiego Domu Kultury na początku lat 60. XX w. zawiązała się grupa miłośników fotografii. Oni to w 1968 r. założyli Pilskie Towarzystwo Fotograficzne, istniejące do 1976 r. Jego założycielami byli: Tadeusz Bojaczuk, Bogusław Brzeźniak, Ryszard Czarnecki, Zygmunt Czech, Zbigniew Król, Jacek Lalak, Klaudia Niziołkiewicz, Stanisław Pręgowski, Łukasz Prochniewski. Na spotkania towarzystwa zapraszano znanych polskich fotografików oraz ściągano wystawy z kraju. W 1976 r. PTF przekształciło się w Klub Fotograficzny. W latach 1979 -1980 Wojciech Beszterda prowadził Galerię Fotograficzną przy MpiKu, zaś Stanisław Pręgowski stworzył Galerię „P” przy PDK.
Zasłużonym dla pilskiego środowiska fotografików był wieloletni fotoreporter Tygodnika Pilskiego Romuald Ereński, członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.
Od 1990 r. W. Beszterda i St. Pręgowski należą do Związku Polskich Artystów Fotografików. W 2011 r. ich grono zasiliła Zofia Kawalec–Łuszczewska.
Źródło: www.naglos.com.pl
Data wydania: 12 czerwca 2013
Re: Oskar Merkel - nieznany pilski fotografik
Ten wątek powinien być temacie ciekawostki z eBay ale bardziej pasuje tutaj :)
Photo Paar Portrait Oscar Merkel Schneidemühl um1880 couple
http://www.ebay.de/itm/XXL-CAB-CDV-KAB- ... 58bc9686cc
Photo Frau Damen Portrait Oscar Merkel Schneidemühl 1886 woman
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc827fbe
Photo Frau Dame Portrait Oscar Merkel Schneidemühl 1886 woman
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc8270a5
Photo Herren Mann Portrait Oscar Merkel Schneidemühl 1886 man
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc82593e
Photo Dame Portrait Oscar Merkel Schneidemühl um1880 woman
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc823cbf
Photo Mädchen Portrait Oscar Merkel Schneidemühl um1880 girl
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc822130
Photo Kinder Portrait L. Portofee Schneidemühl
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc81f958
Photo Kinder Portrait Oscar Merkel Schneidemühl
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc821988
Photo Kinder Portrait F. Lulkowski Schneidemühl
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc82079a
Photo Paar Portrait Oscar Merkel Schneidemühl um1880 couple
http://www.ebay.de/itm/XXL-CAB-CDV-KAB- ... 58bc9686cc
Photo Frau Damen Portrait Oscar Merkel Schneidemühl 1886 woman
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc827fbe
Photo Frau Dame Portrait Oscar Merkel Schneidemühl 1886 woman
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc8270a5
Photo Herren Mann Portrait Oscar Merkel Schneidemühl 1886 man
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc82593e
Photo Dame Portrait Oscar Merkel Schneidemühl um1880 woman
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc823cbf
Photo Mädchen Portrait Oscar Merkel Schneidemühl um1880 girl
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc822130
Photo Kinder Portrait L. Portofee Schneidemühl
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc81f958
Photo Kinder Portrait Oscar Merkel Schneidemühl
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc821988
Photo Kinder Portrait F. Lulkowski Schneidemühl
http://www.ebay.de/itm/CAB-CDV-KAB-Phot ... 58bc82079a
Utwórz konto lub zaloguj się, aby dołączyć do dyskusji..
Musisz być zarejestrowanym użytkownikiem, aby móc opublikować odpowiedź.
Utwórz konto
Zarejestruj się, aby dołączyć do Nas!
Zarejestrowani użytkownicy, mają dużo więcej przywilejów, związanych z użytkowaniem forum.
Rejestracja i korzystanie z forum jest całkowicie bezpłatne.