W powyższym linku są kolejne części badań nad identyfikacją elementów samolotu.Pilskie Muzeum Wojskowe pisze:
Kolejne znalezisko
Wspólnie z Muzeum Ziemi Nadnoteckiej im. Wiktora Stachowiaka w Trzciance dnia 18 listopada przeprowadziliśmy poszukiwania szczątków niemieckiego samolotu z okresu II wojny światowej w okolicach Trzcianki.
Prace prowadzone były pod kierunkiem archeologa Pani Elżbiety Gajda. Muzeum Ziemi Nadnoteckiej w swoich zasobach już wcześniej posiadało kilka drobnych elementów z niemieckimi oznaczeniami, które ktoś odnalazł i przyniósł do muzeum. Miejsce katastrofy znajdowało się blisko zabudowań, przez ostatnie lata było również penetrowane przez poszukiwaczy, pomimo tego udało nam się odnaleźć wiele drobnych detali z poszycia kadłuba i wyposażenia samolotu.
Zgromadzone elementy nie pozwalają jednoznacznie określić, jaki to był dokładnie typ niemieckiego samolotu. Nasz przyjaciel Mateusz Kabatek współautor książki "Lotnicza historia Ziemi Pilskiej 1910-1945" podczas prac nad książką ustalił, że w tym rejonie Niemcy utracili również trzy Focke-wulfy 190. Samoloty Luftwaffe w tym okresie latały na niskich wysokościach i lotem koszącym atakowały kolumny marszowe na drogach pod Piłą, maszyna najprawdopodobniej została zestrzelona przez rosyjską artylerię przeciwlotniczą i uderzyła w ziemię pod łagodnym kątem.
Prawdopodobnie był to myśliwiec Messerschmitt Bf 109 G-14, pilot plutonowy Heinz Vetter. Może być to jeden z 13 samolotów tego typu, które niemieckie lotnictwo straciło w styczniu 1945r. podczas ataków na kolumny wojsk rosyjskich podchodzące do Piły. Informacje o jego katastrofie w okolicach Trzcianki potwierdza baza danych Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V, jednak los pilota pozostaje nieznany. Według relacji świadka jeszcze kilka lat po wojnie wrak samolotu znajdował się pod lasem. Dnia 3 grudnia 1945r. ekshumowano zwłoki nieznanego pilota na miejscu katastrofy, które następnie pochowano na cmentarzu ewangelickim w zbiorowej mogile w Trzciance.
Podejmiemy próby identyfikacji typu samolotu na podstawie posiadanych elementów, niestety ze względu na ich niewielkie rozmiary i brak charakterystycznych oznaczeń będzie to bardzo trudne. Kto wie może po publikacji informacji o poszukiwaniach samolotu odezwie się jakiś świadek, pojawią się nowe dokumenty, fotografie i kiedyś wspólnie z Muzeum Ziemi Nadnoteckiej dopiszemy ostatni rozdział tej historii.
Źródło: www.pila.fortyfikacje.pl
Data wydania: 26 listopada 2017
Pilskie Muzeum Wojskowe pisze:
Badania katastrofy niemieckiego samolotu z okresu II wojny światowej w okolicach Trzcianki zakończone.
Wspólnie z Muzeum Ziemi Nadnoteckiej im. Wiktora Stachowiaka w Trzciance zamykamy temat badania katastrofy niemieckiego samolotu z okresu II wojny światowej. Na podstawie odnalezionych w miejscu katastrofy elementów nie udało nam się jednoznacznie ustalić, czy był to Messerschmitt Bf 109, czy jeden z dwóch Focke-wulf Fw 190, które również rozbiły się w okolicach Trzcianki na początku 1945 roku. Z pomocą przyszedł nam mieszkaniec Trzcianki, Pan Paweł Siejak, który za pośrednictwem naszego kolegi Michała Szczepańskiego przekazał nam skan fotografii przedstawiającej fragment skrzydła samolotu z widocznym niemieckim oznaczeniem oraz naniesionym zimowym kamuflażem. Według relacji Pana Pawła fotografia została wykonana krótko po wojnie, kiedy jego rodzina przybyła do Trzcianki, w miejscu, w którym odnaleźliśmy drobne części samolotu. Po analizie fragmentu skrzydła na fotografii jednoznacznie stwierdziliśmy, że jest to element pochodzący z samolotu myśliwskiego Messerschmitt Bf 109 G-14, za którego sterami zginął plutonowy Heinz Vetter. Był to jeden z 13 samolotów tego typu, które niemieckie lotnictwo straciło w styczniu 1945 r. podczas ataków na kolumny wojsk rosyjskich podchodzące do Piły. W wyniku wspólnego działania dwóch muzeów udało się potwierdzić miejsce katastrofy konkretnego samolotu i dzięki temu lepiej udokumentować historię regionu.
Przed załogą Pilskiego Muzeum Wojskowego kolejne wyzwanie, mamy informację o miejscu katastrofy niemieckiego samolotu w okolicach Piły. Będziemy ten temat badać. Jednocześnie zwracamy się z prośbą do mieszkańców naszego regionu o przekazanie informacji o katastrofach samolotów z okresu II wojny światowej oraz zatopionych czołgach i innych pojazdach wojskowych. Z Waszą pomocą mamy szansę odkrywać nieznaną historię regionu.
Dziękujemy za dotychczasowe wsparcie i przekazane informacje.
Źródło: www.pila.fortyfikacje.pl
Data wydania: 21 grudnia 2017
dzieje.pl pisze:Kapral Piotr Konieczka - żołnierz, który poległ jeszcze przed atakiem na Westerplatte
Trzy godziny przed atakiem Niemców na Westerplatte, w miejscowości Jeziorki w Wielkopolsce, poległ w trakcie obrony urzędu celnego kapral Piotr Konieczka. Według historyków mógł być pierwszym polskim żołnierzem, który zginął w II wojnie światowej.
Piotr Konieczka poległ 1 września 1939 roku o godzinie 1.40. Spoczywa na cmentarzu w Śmiłowie.
Jak powiedział PAP historyk Marek Fijałkowski z Muzeum Okręgowego w Pile, kapral Konieczka był żołnierzem rezerwy, służył w plutonie wzmocnienia placówki Straży Granicznej w Jeziorkach, Komisariat SG Kaczory.
"Obok siedziby placówki SG w Jeziorkach, która mieściła się w centrum wsi, przy drodze Piła-Bydgoszcz znajdował się budynek urzędu celnego i tam właśnie objął służbę nasz bohater. 1 września 1939 r. około godz. 1 urząd zaatakowała grupa niemieckich dywersantów. Załoga wycofała się z budynku. Ich odwrót osłaniał Piotr Konieczka, strzelając z ręcznego karabinu maszynowego. Dzielny żołnierz zginął na posterunku około 1.40" – powiedział PAP Fijałkowski.
Według przekazów, w trakcie wymiany ognia żołnierz został postrzelony, rannego Niemcy zabili kolbami. O świcie świadkiem przewożenia zwłok Konieczki oraz zamordowanego tej samej nocy strażnika SG Szczepana Ławniczaka był niemiecki oficer. W pewnym momencie Niemiec miał oddać honory polskiemu kapralowi i powiedzieć: to był bohater. Piotr Konieczka i Szczepan Ławniczak spoczywają obok siebie na cmentarzu w Śmiłowie.
Według historyków o tym, że śmierć Konieczki nastąpiła w trakcie działań wojennych, świadczy fakt, że po zdobyciu urzędu celnego Niemcy nie wrócili za granicę, tak jak to było w przypadku prowokacji.
O godne upamiętnienie bohatera od lat zabiega ks. Jerzy Ptach - były proboszcz parafii w Śmiłowie. Kapłan prowadzi witrynę internetową poświęconą Konieczce, przez lata bezskutecznie starał się o nadanie imienia Piotra Konieczki jednej ze śmiłowskich ulic lub lokalnej szkole.
"Ubolewam, że nie udało się do tego doprowadzić. Piotr Konieczka zasługuje na jak najszersze upamiętnienie, na pamięć. Tymczasem tu wszystko wygląda tak, jakby komuś zależało, by pamięć o bohaterze zanikła. Bo, że jest to bohater, uznał nawet niemiecki major, który zasalutował przy zwłokach Konieczki" – powiedział PAP ksiądz Ptach.
Opiekująca się grobem Piotra Konieczki Sylwia Kulczyńska powiedziała PAP, że mogiła odwiedzana jest rzadko – głównie przy okazji rocznic.
"Od lat grób bohatera odwiedzany jest właściwie przez te same osoby, te same grupy. Na początku września rokrocznie organizowany jest rajd rowerowy uczniów ze szkoły w Kaczorach, uczniowie mają przy grobie uroczystość patriotyczną. Można jednak powiedzieć, że Konieczka jest lokalnym bohaterem zapomnianym" – powiedziała.
Jak podkreślił Marek Fijałkowski, dzięki staraniom miejscowych historyków i regionalistów historia śmierci Piotra Konieczki jest z roku na rok coraz bardziej znana.
W 2009 roku w Jeziorkach odsłonięto obelisk upamiętniający żołnierza. Jak napisano na obelisku, "broniąc polskiego Urzędu Celnego w Jeziorkach i ojczystego progu, jako pierwszy w Wielkopolsce poległ śmiercią bohatera". Konieczkę upamiętnia też krzyż i kamień umieszczony niedaleko miejsca, gdzie znajdował się Urząd Celny w Jeziorkach. W Kaczorach bohatera upamiętniono na okolicznościowym muralu.
W muzeum w Pile znajduje się drewniana tablica z grobu Konieczki, ufundowana po 1945 r. przez ludność Śmiłowa. Są też zdjęcia budynku, w którym służył oraz reprodukcje zdjęć żołnierza ze zbiorów rodzinnych. "Pilskie muzeum posiada największą w Polsce kolekcję pamiątek po Straży Granicznej, która od 1928 r. strzegła zachodniej granicy naszego kraju. Zbiór ten liczy kilkaset obiektów" – powiedział Fijałkowski.
Przedwojenna, niemiecko-polska granica liczyła w północnej części Wielkopolski ok. 120 km. Strzegło jej siedem komisariatów SG.
Piotr Konieczka był rolnikiem. Urodził się 29 kwietnia 1901 r. we wsi Czarże koło Chełmna (Kujawsko-Pomorskie). W latach 20. wraz z rodziną przeniósł się do Wielkopolski, gdzie kupił gospodarstwo rolne w Brodnej. W podlegającej komisariatowi SG w Kaczorach placówce Jeziorki służył w plutonie wzmocnienia od lata 1939 roku. "Wiemy, że 31 sierpnia był na ostatniej przepustce w domu, powiedział żonie, że ma bardzo złe przeczucia, one się sprawdziły parę godzin później" - powiedział Marek Fijałkowski.
We wrześniu 2010 roku ówczesny prezydent Bronisław Komorowski zdecydował o pośmiertnym uhonorowaniu żołnierza Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Autor: Rafał Pogrzebny
Źródło: www.dzieje.pl
Data wydania: 30 sierpnia 2019
Zdjęcia z wernisażu wystawy można obejrzeć na stronie Janusza Lenarta na Facebooku. Ponadto na łamach gazety "Z pierwszej ręki", nr 34 z września 2019 r., pojawił się artykuł omawiający ekspozycję.www.muzeum.pila.pl pisze:
Informator do aktualnej wystawy w Muzeum Okręgowym w Pile
Informator wydano z okazji 80-lecia wybuchu II wojny światowej do wystawy czasowej Wrzesień 1939 w regionie nadnoteckim.
Wydawnictwo zawiera informacje o pamiątkach po licznych organizacjach paramilitarnych działających po polskiej stronie granicy w okresie międzywojennym, pamiątki Straży Granicznej oraz formacji Wojska Polskiego i to zarówno jednostek walczących na naszym terenie, jak i oddziałów spoza Wielkopolski.
Wrzesień 1939 w regionie nadnoteckim - informator, autor tekstu: Marek Fijałkowski, Muzeum Okręgowe w Pile, 2019; s. 32, il., ISBN 978-900917-6-1; cena 5,80 zł (do nabycia w kiosku).
Źródło: www.muzeum.pila.pl
Data wydania: 2 października 2019
volksbund.de pisze:Nachname: Mörtl
Vorname: Franz
Dienstgrad: Leutnant
Geburtsdatum: 05.01.1922
Geburtsort: Tucherring
Todes-/Vermisstendatum: 04.09.1945
Todes-/Vermisstenort: Tucheler Heide/Polen
IPN przypomni historię kpr. Konieczki – żołnierza poległego przed atakiem na Westerplatte
Historię kpr. Piotra Konieczki, który mógł być pierwszym żołnierzem poległym podczas II wojny światowej, przypomni, dzięki przygotowywanym publikacjom, poznański oddział IPN. Grób bohatera w Śmiłowie (Wielkopolskie) ma być otoczony opieką państwa..
Piotr Konieczka był żołnierzem rezerwy, służył w plutonie wzmocnienia placówki Straży Granicznej w Jeziorkach, Komisariat SG Kaczory. Poległ 1 września 1939 roku o godzinie 1.40 w trakcie obrony urzędu celnego.
Gdy urząd zaatakowała grupa niemieckich dywersantów, załoga wycofała się z budynku. Ich odwrót osłaniał Piotr Konieczka, strzelając z ręcznego karabinu maszynowego. Według przekazów, w trakcie wymiany ognia żołnierz został postrzelony, rannego Niemcy zabili kolbami.
Jak powiedział PAP dyrektor poznańskiego oddziału IPN Rafał Reczek, bohaterski kapral i jego historia zasługują na dużo większą niż teraz obecność w powszechnej świadomości - lokalnie, w Wielkopolsce i w kraju. Instytut zapowiedział przygotowanie materiałów i opracowań poświęconych Konieczce.
"Byłoby dobrze, gdyby ta postać była lepiej upamiętniona, by była wykorzystana w lokalnych środowiskach do popularyzacji postawy patriotycznej. Historia Piotra Konieczki pokazuje, jak w naszych małych ojczyznach ludzie reagowali w chwilach próby. Jako IPN będziemy starali się przypominać tę postać" – powiedział PAP Reczek.
Dyrektor poznańskiego oddziału IPN poinformował, że po zakończeniu kwerendy materiałów archiwalnych, które dotyczą kaprala Piotra Konieczki instytut przygotuje publikacje historyczne i informacyjne.
"Jako IPN podejmiemy też starania mające na celu wpisanie jego mogiły do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. Dzięki temu grób ten znajdzie się pod opieką państwa" – powiedział PAP Reczek.
Historycy, z którymi rozmawiała PAP, są przekonani, że śmierć Konieczki nastąpiła w trakcie działań wojennych. Świadczy o tym fakt, że po zdobyciu urzędu celnego Niemcy nie wrócili za granicę, tak jak to było w przypadku prowokacji.
W 2009 roku w Jeziorkach odsłonięto obelisk upamiętniający żołnierza. Postać Konieczki przypomina też krzyż i kamień umieszczony niedaleko miejsca, gdzie znajdował się Urząd Celny w Jeziorkach.
Piotr Konieczka był rolnikiem. Urodził się 29 kwietnia 1901 r. we wsi Czarże koło Chełmna (Kujawsko-Pomorskie). W latach 20. wraz z rodziną przeniósł się do Wielkopolski, gdzie kupił gospodarstwo rolne w Brodnej. W podlegającej komisariatowi SG w Kaczorach placówce Jeziorki służył w plutonie wzmocnienia od lata 1939 roku.
W 2010 roku prezydent Bronisław Komorowski zdecydował o pośmiertnym uhonorowaniu żołnierza Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. (PAP)
Autor: Rafał Pogrzebny
Źródło: www.dzieje.pl
Data wydania: 24 sierpnia 2021 r.
77400.pl pisze:Wrzesień 1939 - czyli na Krajnie za Niemca (cz.13)
Funkcjonariusze Straży Granicznej podczas patrolu. Jeziorki koło Piły, 1939 rok zbiory własne autora (fotografia przekazana przez rodzinę jednego z funkcjonariuszy SG)
1 września obchodzić będziemy rocznicę najazdu Niemiec i Słowacji na Polskę. Przy tej okazji media głównego nurtu tradycyjnie będą skupione jedynie na pierwszym z wymienionych agresorów. Będzie mowa o Westerplatte i innych miejscach, w których polska obrona stawiła czoła niemieckiemu najeźdźcy. Ta narracja zapewne uzupełniona zostanie informacją o pakcie Ribbentrop – Mołotow i sowieckim ataku na Polskę w dniu 17 września. Można założyć z dużym prawdopodobieństwem, że nie pojawią się w tym dniu słowa o agresji Słowacji i Litwy, której wojska 28 października 1939 roku zajęły Wilno i część przylegających do tego miasta terenów. Podobnie pominięty zostanie temat antypolskich wystąpień ze strony mniejszości narodowych. W przypadku Krajny mowa o Niemcach. Ich zachowania niewątpliwie przypominały te, które znamy z krwawych opowieści o Wołyniu.
Główny kierunek ataku niemieckiej IV Armii nastąpił na styku Pomorza i Krajny. Wykonał go XIX Korpus Pancerny gen. br. panc. Heinza Guderiana, który posuwał się w pasie między Człuchowem a Chojnicami. Na prawo od niego (z rejonu Debrzno - Złotów) nacierał II Korpus Armijny gen. piech. Adolfa Straussa. Zadania osłonowe wobec głównego kierunku uderzenia wojsk niemieckich realizował III Korpus Armijny pod dowództwem gen. Curta Hassego (mowa o pasie Złotów – Krajenka - Piła).
Najazd wojsk niemieckich rozpoczął się o świcie 1 września 1939 roku. Znacznie wcześniej do inwazji przystąpili jednak niemieccy dywersanci. Ich celem stały się głównie polskie posterunki graniczne. Niemieccy cywile włączyli się również aktywnie w eksterminację Polaków na zajmowanych przez Wehrmacht terenach.
Stosunkowo najbardziej znanym przykładem „działalności” niemieckich bojówek jest atak na posterunek Straży Granicznej w Jeziorkach koło Piły. Wiąże się z tym heroiczna postawa kpr. Piotra Konieczki, który o godzinie 00:50 rozpoczął obronę granicy państwowej. Potwierdza to meldunek odebrany w polskim sztabie 26 DP, który nadszedł około godziny drugiej w nocy. Piotr Konieczka walczył do końca. Ciężko rannego żołnierza Niemcy dobili kolbami. Niektórzy historycy przyjmują, że był to pierwszy polski żołnierz, który poległ w wojnie obronnej 1939 roku. Warto wspomnieć, że postać kaprala Piotra Konieczki upowszechnił w przestrzeni publicznej ks. Jerzy Ptach - proboszcz parafii w Śmiłowie.
Znacznie mniej rozpowszechnioną historią jest obrona posterunku Straży Granicznej we wsi Zelgniewo. Należy wspomnieć, że miejscowość obecnie przynależy administracyjnie do gminy Kaczory (powiat pilski). Przed wybuchem II wojny światowej wieś była oddalona zaledwie o 3 km od granicy z III Rzeszą. Właśnie z tego powodu umiejscowiono w jej obrębie posterunek Straży Granicznej. Służbę w nim pełniło 7 funkcjonariuszy. Zelgniewo nie było miejscowością jednorodną pod względem etnicznym. Mieszkała tu bowiem znaczna liczba Niemców. To właśnie niektórzy z nich, wsparci swoimi pobratymcami z okolic (m.in. z Głubczyna), przystąpili do działań zbrojnych na kilka godzin przed wybuchem wojny.
Pierwszym celem ataku stały się zabudowania Franciszka Peksy, w których znajdowała się Poczta Polska. W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939 roku budynek został podpalony. W wyniku tego ataku rannych zostało dwóch funkcjonariuszy SG. Podobny los spotkał dom Antoniego Czuki, który był sołtysem Zelgniewa i jednocześnie prezesem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. On i jego rodzina ukryli się podczas ataku i nie ponieśli uszczerbku na zdrowiu. Tej nocy pobito również Andrzeja Burego – stróża wiejskiego, który później został zamordowany przez Niemców w niemieckim obozie koncentracyjnym w Oranienburgu. Wrzucono też granat do pomieszczenia, w którym stacjonowali członkowie Obrony Narodowej. Te wydarzenia wpisały się w atak na posterunek polskiej Straży Granicznej, który nastąpił około pierwszej w nocy. Placówki bronili funkcjonariusze SG i rezerwiści.
Bilans walk o Zelgniewo to prawdopodobnie jeden zabity po stronie polskiej (poległ Aleksander Gulczyński – syn miejscowego rolnika) i czterech zastrzelonych po stronie niemieckiej. Tajemnicą pozostaje też liczba rannych. Na tym jednak nie koniec, bo historia obrony Zelgniewa dopisała swój tragiczny epilog. Jego początek stanowi podejście sił Wehrmachtu od strony Głubczyna (w trakcie marszu żołnierze tej formacji zamordowali Kazimierza Batora ze wsi Maryniec). Dynamicznie rozwijająca się sytuacja spowodowała, że funkcjonariusz SG Szczepan Ławniczak (pochodził z okolic Ryczywołu) próbował ewakuować się na motocyklu. Na swoje nieszczęście wpadł w zasadzkę zorganizowaną przez Niemców z Zelgniewa. Poturbowany funkcjonariusz schował się w stodole. Napastnicy znaleźli go jednak i siekierą roztrzaskali mu głowę (inna relacja mówi, że został zamordowany siekierą na drodze, następnie zawleczony do stodoły). Tragiczny los dosięgnął również niektórych z tych funkcjonariuszy, którzy w miarę bezpiecznie opuścili Zelgniewo. Trafili bowiem do obozów koncentracyjnych i tam zginęli (np. Marceli Nowak). Zaskakujący jest fakt, że w październiku 1939 roku powrócili do Zelgniewa dwaj funkcjonariusze SG: Łoboda i Swiniarek. Po przybyciu zostali zatrzymani przez miejscowych Niemców, bici przez dwa dni w remizie, a następnie odesłani do Piły i oddani w ręce Gestapo. Józefowi Swiniarkowi udało się przeżyć wojnę. Antoni Łoboda został natomiast rozstrzelany przez Niemców. Egzekucja miała miejsce w Bydgoszczy 28 stycznia 1940 roku.
Należy wspomnieć, że aktywność niemieckiej ludności cywilnej, tuż przed wkroczeniem Wehrmachtu, nie ograniczała się tylko do ataków na posterunki graniczne (Jeziorki, Zelgniewo, Kaczory, Stare i in.). Miały też miejsce inne formy sabotażu. Przykładem przecinanie linii telefonicznych. Takie zdarzenie miało miejsce m.in. w Kaczorach.
Po wkroczeniu wojsk Wehrmachtu niektórzy Niemcy z Krajny włączyli się w zbrodniczą działalność w ramach tzw. Samoobrony (Selbstschutz). To właśnie na konto tej organizacji zapisano szereg mordów, których dokonano na Polakach w pierwszych tygodniach trwania II wojny światowej. Na Krajnie do rangi symbolu urosła martyrologia duchowieństwa z Górki Klasztornej. Odpowiedzialność za tę zbrodnię ponoszą m.in. cywile z Łobżenicy. Przewodził im Harry Schulz.
Członkowie łobżenickiego Selbstschutzu brali udział m.in. w rozstrzeliwaniu polskich patriotów w Paterku koło Nakła nad Notecią. W zasadzie słowo „rozstrzeliwanie” stanowi zbytnie uproszczenie. Dowodzą tego protokoły z ekshumacji, które odbyły się od 2 do 7 lipca 1945 roku. W dokumentach mowa, że ofiary miały połamane żebra i rozbite głowy. Wskazuje to jednoznacznie, że zostały zamordowane poprzez uderzenie tępym narzędziem. Co więcej, wydobyto 16 korpusów bez czaszki. Powody? To pytanie pozostaje otwarte. Warto w tym kontekście przytoczyć fragment z książki ks. Zachariasza Kruża „Swastyka nad Górką Klasztorną”. Mowa w nim bowiem o Niemcu nazwiskiem Wembler, który rzekomo miał się chwalić, że rozpłatał szpadlem głowę jednej z sióstr zakonnych.
Zbrodniarzom pochodzącym z Łobżenicy i najbliższych okolic przypisuje się dokonanie 186 morderstw. Nie ulega wątpliwości, że jest to niepełna liczba. Katów z Łobżenicy cechowało przy tym ogromne zwyrodnialstwo. Przykładem kaźń Anny Jaworskiej (z domu Nowicka). Kobieta przyszła na świat w miejscowości Skic koło Złotowa. Przed wojną mieszkała w Liszkowie (gmina Łobżenica). Właśnie w tej miejscowości została wraz z mężem Antonim aresztowana przez Niemców. Początkowo małżeństwo przetrzymywano w biurach obszarnika von Witzlebena i poddawano torturom (m.in. Annie wlewano wrzątek do ust, Antoniemu zaś wybito wszystkie zęby). Następnie 22 listopada przewieziono ich do Górki Klasztornej. Na terenie tego najstarszego Sanktuarium Maryjnego w Polsce, Anna Jaworska została rozerwana żywcem przez grupę Żydów. Stało się tak z rozkazu Harrego Schulza. Naocznym świadkiem tego bestialskiego wydarzenia był Jan Topór, który cudem uniknął śmierci. To właśnie on po wojnie stwierdził, że jedną z przyczyn tak bestialskiego potraktowania Anny Jaworskiej było wykrycie przez nią, jak młodzież niemiecka z okolic Łobżenicy organizowała się przeciwko Polsce (odbywali ćwiczenia z bronią, która ukryta była na cmentarzu). Śmierć z rąk niemieckich sąsiadów poniósł także Antoni Jaworski, który został rozstrzelany. Tego dnia zamordowano także grupę innych osób. Ponownie należy przytoczyć fragment powojennych zeznań Jana Topora, w których mówił m.in., że Harry Schulz trzymał małe dzieci za nóżki w lewej ręce i strzelał do nich w główkę z browninga. Widział też jak jedna z kobiet urodziła tuż przy wykopanym dole dziecko. Harry Schulz kopnął nowo narodzone dziecko do grobu, a matkę zaraz potem zastrzelił.
Polacy byli bestialsko mordowani przez swoich niemieckich sąsiadów zgrupowanych w lokalnych formacjach Selbstschutzu także w wielu innych miejscach na Krajnie. Najbardziej masowy charakter miały zbrodnie dokonane w Karolewie (powiat Sępólno Krajeńskie). We wspomnianym majątku zamordowanych zostało w około 2000 osób (według ustaleń IPN, co najmniej 1781). Oczywiście są to dane szacunkowe. Eksterminacją kierowali Niemcy z Więcborka: Herbert Ringel (z zawodu tapicer) i Karl Friedrich Marquardt (z zawodu stolarz). Ich pomocnikami byli głównie okoliczni Niemcy. Mowa o przedstawicielach różnych grup społecznych. O umieszczeniu Polaków w obozie decydowali między innymi: Herman Lütke von Ketelhodt właściciel majątku Sośno, Hans Jurgen Fritz von Wilckens właściciel majątku Sypniewo, Werner Foedisch właściciel majątku Rogalin, Ernest Karl Wolter pastor w Więcborku oraz miejscowi volksdeutsche. Adaptacji zabudowań Karolewa na potrzeby obozu dokonał rządca majątku Otto Karl Bonin.
Więźniowie przetrzymywani byli w pałacowych piwnicach oraz w budynkach gospodarczych majątku. Posadzka w piwnicach była celowo wysypana potłuczonymi butelkami. Miało to zwiększyć cierpienie osadzonych. Nie była to jednak jedyna tortura. Powszechne było np. bicie uwięzionych. Używano w tym celu m.in. stalowych sprężyn, zaszytych w skórze kul ołowiu lub łańcuchów okręconych drutem kolczastym. Rodzajem szykany była też niewolnicza praca świadczona na rzecz okolicznych Niemców. Przeznaczeni na śmierć Polacy byli z reguły rozstrzeliwani. W tym celu wyprowadzano ich z zabudowań majątku Karolewo do pobliskiego lasu. Drogę do miejsca kaźni z reguły przemierzali biegiem. Celem tego zabiegu było doprowadzenie ofiar do skrajnego wyczerpania. Śmierć była zadawana również za pomocą silnych uderzeń w głowę oraz odrąbywanie jej łopatą. Zamordowanych chowano w wykopanych trzech rowach.
Zdecydowana większość oprawców z Krajny uniknęła poniesienia odpowiedzialności za swoje czyny. Czasami działo się to z dość kuriozalnych powodów. Przykładem Otto Jankowski (właściwe nazwisko Otto Schulz), który 23 lutego 1946 roku został zatrzymany przez PUBP w Wyrzysku i osadzony w tamtejszym areszcie. 25 maja 1946 roku budynek ten na moment przejęli członkowie Antykomunistycznego Podziemia. W wyniku tej akcji uwolniono m.in. Polaków prześladowanych przez komunistów. Przy okazji opuścił je również mówiący po polsku Otto Jankowski, który prawdopodobnie przedostał się do RFN. Warto podkreślić, że w tym kraju swój żywot kończyło wielu niemieckich zbrodniarzy, często ciesząc się autorytetem do ostatnich swoich dni. Zdecydowana większość niemieckich oprawców z Krajny nie stanęła więc przed sądami. Były jednak wyjątki od tej zasady. Przykładem Harry Schultz, którego przypadkowo zauważył Antoni Warpiński – mieszkaniec Kościerzynki koło Łobżenicy. Jego donos sprawił, że 3 sierpnia 1953 roku Schultz został aresztowany (ukrywał się na terenie Szczecina), skazany na karę śmierci i powieszony (2 lutego 1954).
Czy na Krajnie żyli także inni Niemcy, którzy nie ulegli sloganom lewicy nazistowskiej i w 1939 r. zachowali się lojalnie wobec władz II RP oraz Polaków? Chciałbym poznać i opisać takie przypadki. Zakładam bowiem, że i tu mógł żyć człowiek podobny do niemieckiego pastora Helmuta Boecklera, który administrował parafią ewangelicką w Górnej Grupie. Uratował on od śmierci ks. Alojzego Ligudę - rektora Domu Misyjnego w Górnej Grupie koło Świecia. Niestety, na razie znam tylko osoby pokroju pastora Ernsta Karla Woltera (komendant Selbstschutzu w Więcborku) oraz niemieckich kobiet z Kreis Flatow, które zachęcały do kastracji księdza Swinarskiego Poraja z Czarnkowa – więźnia niemieckiego obozu w Lipce Krajeńskiej.
Piotr Tomasz
Zapraszam do kontaktu. Takż nadsyłania wspomnień krewnych i innych materiałów.
Mój e-mail: gp-zlotow@wp.pl
źródła:
Zbiory własne autora
Postanowieniu IPN sygn. akt: S 8/11/Zn z dnia 22. 09. 2014 roku o hitlerowskim obozie zagłady w Karolewie i jego ofiarach i katach, http://gazetawiecborska.eu/
T. S. Ceran, Paterek 1939, Bydgoszcz – Gdańsk – Warszawa 2018
ks. Zachariasz Kruże, Swastyka nad Górką Klasztorną, Górka Klasztorna 1987
Z. Szymankiewicz, Mogiła kpr. Piotra Konieczki w Śmiłowie, Kronika Wielkopolski, Poznań 1992
T.S, Ceran, Zbrodnia Pomorska 1939, Bydgoszcz – Gdańsk – Warszawa 2019
W. Rezmer, Armia "Poznań" 1939, Warszawa 1992
W. Stanisławski, Napad na placówkę, Tygodnik Pilski nr 37, 13 września 1987
Źródło: www.77400.pl
Data wydania: 27 sierpnia 2021
Zelgniewo - przeszłość odległa i całkiem niedawna pisze:
Historia na wyciągniecie ręki!
Rok 2024 otwieram wspaniałą wiadomością. Dziś bowiem oficjalnie i z dumą informuję, że dzięki wsparciu finansowemu pana Brunona Wolskiego, burmistrza Miasta i Gminy Kaczory, ukazała się długo wyczekiwana publikacja pt. „Pierwsza linia obrony – 1939. Historia Placówki Straży Granicznej w Zelgniewie na tle wojennych losów miejscowości i okolic”, do której przedmowę napisał kpt. Straży Granicznej dr Mariusz Urban.
Wspólnie z panem Krzysztofem Knychem pochyliliśmy się nad wieloma zagadnieniami, dla których wspólnym mianownikiem jest przedwojenne Zelgniewo. Po pierwsze, odtworzyliśmy dokładny przebieg wydarzeń z udziałem funkcjonariuszy Straży Granicznej i mieszkańców Zelgniewa, które to miały miejsce tragicznej nocy poprzedzającej wybuch II wojny światowej, jak i poranka tego światowego konfliktu zbrojnego. Nie ograniczyliśmy się tylko do nakreślenia historii jednego dnia czy życiorysów kilku osób. Po drugie bowiem, w naszej książce odnaleźć można biogramy strażników służących w ościennych placówkach, a będących kolegami zelgniewskiej załogi. Po trzecie, opisujemy strukturę formacji, działalność i trudy granicznej służby. Po czwarte, opowiadamy autentyczne historie poszczególnych mieszkańców wsi. Czytelnikom dajemy choćby sposobność prześledzenia, jak wyglądały w 1945 r. powroty do domu po latach wojny.
Wszystko to na 130 stronach bogato ilustrowanych fotografiami z tamtych lat. Pracowaliśmy na oryginalnych materiałach pochodzących z państwowych archiwów. Bezcennymi były także osobiste spotkania z mieszkańcami wsi i gminy. Ta publikacja to swoista podróż w czasie - w lata 20. i 30. XX wieku. To prawdziwe, często dramatyczne historie dawnych mieszkańców naszych terenów, których potomkowie żyją do dziś wśród nas.
Mam nadzieję, że niebawem będę miała możliwość, by zaprosić na spotkania autorskie, o terminie których obiecuję z wyprzedzeniem poinformować.
Dorota Malińska-Janaś
Źródło: www.facebook.com/profile.php?id=100072305251130
Data wydania: 2 stycznia 2024
Musisz być zarejestrowanym użytkownikiem, aby móc opublikować odpowiedź.
Zarejestruj się, aby dołączyć do Nas!
Zarejestrowani użytkownicy, mają dużo więcej przywilejów, związanych z użytkowaniem forum.
Rejestracja i korzystanie z forum jest całkowicie bezpłatne.
