Nekropolie pilskie

[BOGDAN]

Generalnie sprawa grobów żołnierzy niemieckich została już załatwiona. Nie wykluczone są jednak pojedyncze miejsca pochówku. W okolicznych lasach spoczywa wielu poległych z okresu obrony miasta i "wyłomu" z 13/14 lutego 1945.
O tym "stowarzyszeniu" słyszałem. Dotyczy to nie tylko Poznania ale też wielu innych miejscowości na terenie kraju.

Pozdrawiam

[SA108]

W 1936 r. do wzmocnienia brzegów Gwdy w pobliżu przystanku kolejowego Friedrichstein (Piła Leszków) użyto starych nagrobków żydowskich. Nie wiem jednak, skąd one pochodziły - mogły być zabrane z cmentarza przy Karlstrasse albo z kwatery żydowskiej na położonym tuż obok cmentarzu jenieckim. W każdym razie warto by było zbadać tę sprawę w trakcie wyprawy do Kaliny.
Z innej beczki - tak zaraz po wojnie wyglądało wnętrze kaplicy cmentarnej przy Berliner Str. (malowidło na ścianie przedstawiało "Sąd Ostateczny").



Pozdrawiam

[BOGDAN]

W 1935 roku uchwalono w III Rzeszy tzw. Ustawy Norymberskie i tym samym "uprawomocniono" szykanowanie Żydów. Po Nocy Kryształowej (1938) wzięto się już za ich likwidację na "poważnie". Myślę, iż wizja lokalna wszystko wyjaśni. Macewy mogły pochodzić dobrze z obu miejsc.

Pozdrawiam

[SA108]

Po tym starszym zachowały się nagrobki żołnierzy niemieckich i jeńców rosyjskich z I wojny św.

Gdzie dokładnie znajdują się nagrobki jeńców rosyjskich? Nie mogłem ich znaleźć na cmentarzu.

[BOGDAN]

Wcalę się Tobie nie dziwię, iż miałeś trudności ze znalezieniem. Moje dane pochodzą z dnia 30.11.1988 roku, czyli prawie sprzed 18 lat. Stan cmentarza jest katastrofalny. Nikt niczego nie robi.

Pozdrawiam

[SA108]

Mam poważne wątpliwości, czy cmentarz katolicki przy ul. Mickiewicza w ogóle istniał. Dzisiaj wybrałem się w ten rejon (tworzę dokumentację fotograficzną pilskich cmentarzy, może w przyszłości będzie z tego jakiś artykuł ;)). Sądzę, że został tam jedynie wyznaczony teren pod przyszły cmentarz. Oto dowody:

- na tym planie jest wprawdzie teren opisany jako "Kath. Friedhof", ale nie jest on oznaczony jako cmentarz:


- na tej mapie topograficznej w ogóle go nie ma: (obydwie mapy pochodzą z lat 30.)


- teren na którym powinien się znajdować cmentarz to obecnie zwykły las, bez żadnych śladów grobów (a są one wyraźne na przyległych cmentarzach: ewangelickim, jenieckim i tzw. Cmentarzu Zasłużonych)
- cmentarze katolickie za czasów PRL zwykle nie były likwidowane, w przeciwieństwie do ewangelickich (chociaż oczywiście były wyjątki)
- i ostatni argument: czemu cmentarz nie był wykorzystywany po wojnie zamiast zapewne przepełnionego cmentarza przy al. Wojska Polskiego?

[BOGDAN]

Jednakże takowy cmentarz katolicki znajdował się przy dzisiejszej ul. Mickiewicza. Na dowód załączam wycinek z planu miasta (sporządzony po roku 1913). Doskonale wiadać dwa cmentarze. Ewangelicki i katolicki. To, iż dzisiaj nie istnieje po nim żaden ślad nie jest dla mnie osobiście żadnym zaskoczeniem. Niszczenie w latach powojennych cmentarzy niemieckich było na porządku dziennym, często przy "bogosławieństwie" miejscowych władz. Przynależność do kościoła katolickiego nie miała najmniejszego znaczenia. Liczyło się tylko to, iż był niemiecki. Nie należy też zapominać, iż w tym rejonie toczyły się ciężkie walki w styczniu-lutym 1945 roku.



Ponadto plan zabudowy miasta z 1926 roku także wskazuje na istnienie przy ul. Mickiewicza 4 (czterech) cmentarzy.
1. cmentarz Zasłużonych,
2. cmentarz ewangelicki,
3. cmentarz katolicki,
4. cmentarz jeniecki.

Pozdrawiam

[SA108]

W takim razie dziękuję za odpowiedź i przepraszam za wprowadzanie niepotrzebnego zamieszania. Przy okazji mam dla Was małą zagadkę z Cmentarza Zasłużonych - czyj podpis widnieje na tym fragmencie nagrobka?



Pozdrawiam

[BOGDAN]

Znalazłem jeszcze taki zapis w źródłach niemieckich:
"Friedhöfe (Cmentarze) Najstarszy cmentarz leżał koło kościoła katolickiego. Ewangelicy posiadali swój przy rogu Milchstraße/Kirchhofstraße. Podczas epidemii cholery w roku 1831 zostali zmarli pochowani na tym do tego założonym obecnym cmentarzu przy Berliner Chaussee, dlatego on także początkowo nazywał się Cholerafriedhof (cmentarz choleryczny). Drugi Cholerafriedhof znajdował się w miejscu dzisiejszego budynku rejencji przed rzeźnią. Gmina żydowska miała swój plac pochówków przy Karlstraße. Ze wzrostem miasta był urządzony dalszy ewangelicki cmentarz na Bromberger Vorstadt przy Gönner Weg, a katolicki przy Krojanker Straße. Przy Klappsteiner Weg znajdujemy Russenfriedhof (cmentarz rosyjski), koło Plöttke Gefangenenfriedhof (cmentarz jeniecki). Zmarli w czasie I wojny światowej w miejscowym lazarecie niemieccy żołnierze spoczęli na Ehrenfriedhof (cmentarz zasłużonych)".

Pozdrawiam

[SA108]

Drugi Cholerafriedhof znajdował się w miejscu dzisiejszego budynku rejencji przed rzeźnią.

Czyli wyjaśniła się zagadka cmentarza na miejscu Szkoły Policji. Ciekawe, czy coś z tego cmentarza przetrwało do czasów budowy rejencji?
Przy okazji rozwiązuję zagadkę z mojego poprzedniego posta. Na nagrobku widnieje napis "W. Peglow". Wilhelm Peglow był pilskim producentem nagrobków, a napis pochodzi z grobu braci Arno i Ericha Krügerów.

[BOGDAN]

Czytałem gdzieś w niemieckich żródłach, iż w trakcie budowy gmachu Rejencji, natrafiano na szczątki ludzkie.

Pozdrawiam

[SA108]

Ostatnio cmentarz przy al. Powstańców Wlkp. został przejęty przez miasto i wreszcie coś zaczęło się tam dziać. Obecnie trwa budowa ogrodzenia od strony ulicy. Jeszcze latem wycięto część krzaków (niestety nie wszystkie). Wczoraj na terenie cmentarza stał karawan i rozkopywano jakiś grób :shock:

[Filip]

Dziwne - były plany, aby zlikwidować ten cmentarz, i już więcej tam nie chować, a to co zostanie to po jakimś czasie przenieść, podobnie zresztą jak na cmentarzu przy ul. Salezjańskiej. Ciekawe co skłoniło do pozostawienia tych cmentarzy na "swoim miejscu".

[BOGDAN]

Cmentarz jest pod ochroną konserwatora zabytków - patrz spis poz. 600.

Pozdrawiam

[Szperacz]

Co do cmentarza na ul. Wiśniowej (Koszyce) w ostatnich 3 dniach non-stop patrolowali go policjanci z psami, w dniu dzisiejszym na cmentarzu pracowała grupa saperów. Czy wie może ktoś coś więcej na ten temat, na co natrafili saperzy itp?

[MaksLen]

Drugi Cholerafriedhof znajdował się w miejscu dzisiejszego budynku rejencji przed rzeźnią.

Czyli wyjaśniła się zagadka cmentarza na miejscu Szkoły Policji. Ciekawe, czy coś z tego cmentarza przetrwało do czasów budowy rejencji?
Przy okazji rozwiązuję zagadkę z mojego poprzedniego posta. Na nagrobku widnieje napis "W. Peglow". Wilhelm Peglow był pilskim producentem nagrobków, a napis pochodzi z grobu braci Arno i Ericha Krügerów.

Zainteresował mnie ten nagrobek. Czy masz jakieś inne jego zdjęcia? A może innych nagrobków.

[SA108]

Zdjęcia z cmentarza zasłużonych (m.in. tego nagrobka) są tu:
http://www.dawna.pila.pl/czytelnia/cmen ... ojenne.php
Większość istniejących nagrobków na tym cmentarzu oprócz grobu Krügerów i dwóch głazów narzutowych to identyczne prostokątne betonowe płyty z Krzyżem Żelaznym.

[Tom]

Cmentarz przy Al. WP

Chyba przed 2 laty przeglądałem w Bibliotece Miejskiej na ul. Buczka pozostałości niemieckie. W czytelni są 2 egz. "Heimat Brief" z 1927 roku. Są tam opisy i kopie bardzo starych grobowców z lat 1700-1800. Niestety nie doczytałem do końca gdzie one się znajdowały. Ale przypomniał mi się ten oto (przypuszczam ze chyba może to być jeden z najstarszych kamieni nagrobnych) wykonany w charakterystyczny sposób przedstawiony prawie jak z opisu "Heimat Brief". Wiem ze cmentarz ten nie jest tak stary, ale być może został przeniesiony z jakiegoś starszego cmentarza. Może jakiś znawca się trafi i określi wiek tego grobowca?


Znajduje się chyba 2 lub 3 rzędy przed największym grobowcem Rodziny Stukowski jaki zachował się.


Następny kamień nagrobny to najstarszy zachowany całkowity napis z datą pochówku September 1858 r

Chyba warto zadbać o unikalne (nie wiadomo na jak długo jeszcze) 2 ślady z historii Miasta.

Tom

[SA108]

Co do tego pierwszego nagrobka to niestety niewiele mogę powiedzieć. Faktycznie wygląda dość staro. Z napisu można się dowiedzieć, że jest to "Miejsce spoczynku rodziny konrektora Heinricha Radlera", nie ma żadnej daty. Konrektor to zastępca kierownika szkoły, być może w tym wypadku pilskiego gimnazjum.
Drugi nagrobek chyba rzeczywiście jest najstarszy na tym cmentarzu (przynajmniej ja starszego nie znalazłem). Z tym, że ja tam widzę datę 1856 ;) Widać, że ten krzyż został przeniesiony z jakiegoś innego miejsca. Teraz stoi na dużym grobowcu na prawo od wejścia na cmentarz od strony kościoła.

[RR]

Heinrich Radler figuruje (jako nauczyciel, adres - Hasselort 14) w książce adresowej Piły z 1896 roku, więc nagrobek nie może być specjalnie stary.

Co do drugiego, to Tom dobrze odczytał rok - zdecydowanie 1858.

[d-t-x]

Wczoraj, podczas prac porządkowo - budowlanych (m. in. budowa chodników) w parku, byłym cmentarzu przy ul. Śniadeckich wykopano taka oto płytę:

[BOGDAN]

Nazwisko RACHTALSKI występuje w kiążce adresowej z roku 1896.
Figuruje - RACHTALSKI ( RZECHTALSKI ) Paul, robotnik, zam. Brunnenstr. 7.
Owa zmarła mogła być jego krewną (żoną???).
W danych z roku 1928 i póżniejszych nie ma nikogo o tym nazwisku.

Pozdrawiam

[SA108]

Czy ta płyta jest jeszcze na miejscu?

[d-t-x]

Jutro to sprawdzę.

[Waldek]

Drodzy Państwo.
Oglądam dziś wieczorem kanał TVP3. Jest Godzina 21 z minutami, akurat leci "Teleskop". I co śię dowiaduję? Mianowicie jakaś banda kretynów odwiedziła cmentarz w Leszkowie i ogołociła go ze wszystkich metalowych części. Podobno cała sprawa wyszła na jaw tylko dzięki reporterce "Teleskopu". Nawet nasz prezydent o incydencie dowiedział się od niej. W wypowiedzi dla "Teleskopu" obiecał, że miasto ufunduje (czy coś w tym stylu) skradzione elementy.

Pozdrawiam
Waldek.