Te niewielkie budynki (po niemiecku zwane "Chausseehaus" albo "Zollhaus") stawiano w XIX w. przy najważniejszych szosach wychodzących z miasta. Pobierano w nich opłatę za przejazd drogą. Dotychczas udało mi się dowiedzieć o następujących takich budynkach w Pile:
- ostatnia istniejąca rogatka - przy al. Niepodległości 142 - obecnie jednak popada w ruinę i niestety grozi jej rozbiórka
- rogatka przy al. Powstańców Wielkopolskich 130 (wymieniana w wykazie zabytków) - nie jestem pewien, ale chodzi chyba tu o rozebrany w zeszłym roku domek naprzeciwko wylotu ul. Głuchowskiej
- rogatka przy ul. Bydgoskiej - informacje i zdjęcia w tym temacie
- rogatka przy szosie berlińskiej (al. WP) - znajdowała się między szpitalem miejskim a Seminarstrasse (ul. Lotnicza). Budynek był bardzo podobny do tego z ul. Bydgoskiej. W późniejszym okresie w rogatce mieściły się kolejno: sierociniec, dom ogrodnika miejskiego, mieszkania pielęgniarek z pobliskiego szpitala (od 1915 r.), a w końcu mieszkania dla asystentów lekarzy:



- rogatka w Waldschlößchen (przy szosie do Ujścia).

Mam inne ujęcie - Berliner Str. (al.Wojska Polskiego)



Powodzenia

A do czego i komu sluzyl budynek stojacy tylem do plotu cmentarnego na drugim Foto?

Tom

Tom pisze:A do czego i komu sluzyl budynek stojacy tylem do plota cmentarnego na drugim Foto ?

Jest to po prostu kaplica przy cmentarzu katolickim.



Pozdrawiam

Mógłbym prosić o jakieś informacje na temat tej kaplicy?

Cmentarz katolicki powstał po 1831 roku. Widoczne Seminarium Nauczycielskie ukończono w 1915.
Jak na razie nie mam nic więcej na ten temat.

Pozdrawiam

Chyba jednak seminarium powstało wcześniej... Na budynku jest data 1903-04, zresztą wykaz zabytków to potwierdza.
Wychodzi na to, że w tym zespole cmentarzy były aż 3 kaplice (1 katolicka + 2 na cmentarzu ewangelickim).
Pozdrawiam

Co do dat względem Seminarium Nauczycielskiego masz oczywiście rację.

Czy na cmentarzu ewangelickim były dwie kaplice? Myślę, iż nie. Kaplica i krematorium to zgoda.

Pozdrawiam

Cytat z artykułu o ewangelikach pilskich zamieszczonego na naszej stronie:

W 1831 r. założono nowy cmentarz, w 1879 r. wzniesiono kaplicę cmentarną, później przebudowaną na mieszkania.

Czyli wychodzi na to, że na cmentarzu ewangelickim była jeszcze jedna kaplica oprócz tej zbudowanej w okresie międzywojennym.
Pozdrawiam

Skoro pierwszą kaplicę zamieniono na mieszkanie, to tak jak pisałem wyżej - jedna kaplica (nowa) i krematorium.

Pozdrawiam

Rogatki - Chausseehaus
Przy wielkiej drodze pocztowej były w mieście dwa takie domy, jeden na Stadtberg koło szpitala, drugi na Bromberger Vorstadt, teraz poczta. Trzeci znajdował się przy drodze bitej do Ujścia (Waldschlößchen). W tych domach zamieszkiwali poborcy, którzy na rogatkach pobierali od pojazdów zaprzęgowych drogowe (myto).

Tłumaczenie z - Geschichte der Stadt Schneidemühl - Karl Boese - 1935

Pozdrawiam

W latach 1825-1828 wybudowano szosę pocztową z Berlina przez Kostrzyn, Gorzów i Piłę do Bydgoszczy. Obecne al. Wojska Polskiego i ul. Bydgoska były częścią właśnie tej szosy. W 1829 r. przy szosie wybudowano rogatki, w których pobierano myto za przejazd. Wygląda na to, że wszystkie rogatki budowano według tego samego projektu.
Na pilskim odcinku szosy wybudowano dwie rogatki: pierwszą przy obecnej al. Wojska Polskiego przy skrzyżowaniu z Lotniczą, drugą przy ul. Bydgoskiej naprzeciw Biblioteki Pedagogicznej. Pierwszą zburzono w latach 30., drugą w latach 70.
O ich wyglądzie dają pojęcie dwie rogatki zachowane na odcinku Piła-Bydgoszcz:

w Grabównie:

https://maps.app.goo.gl/D6PGaCFPaFeeq2s3A

i w Sadkach:

https://maps.app.goo.gl/Z1hDz2ZhfeoKHmY69