Początki miasta

[BOGDAN]

W jednym ze źródeł niemieckich znalazłem taką informację.

1437/49 - W tym okresie wojewoda kaliski Marcin ze Sławska, dzierżawca ujski, nadaje Pile prawa miejskie.

To jest ciekawe, iż tego nie potwierdzają inni historycy, zarówno niemieccy jak i polscy.

Pozdrawiam

[marek1105]

Pierwsze pewne informacje odnośnie Piły pochodzą z 1456 roku. Zawarte są w urzędowej korespondencji pomiędzy elektorem brandenburskim Fryderykiem II Hohenzollernem a biskupem poznańskim Andrzejem Górką. Elektor rok wcześniej wykupił z rąk Zakonu Krzyżackiego Nową Marchię, i jako pan tych ziem skarżył się na pewnych ludzi z Piły, którzy napadali na wsie jego poddanych Guntersbergów i Wedlów.
Pozdrawiam :)

[BOGDAN]

1449
W źródłach kościelnych - w poznańskich księgach konsystorskich, Piła występuje jako królewszczyzna i posiada młyn-tartak. Wójt imieniem Paweł jest wymieniony razem z młynarzem.

Skoro był wójt to Piła była już wtedy miastem. Brak tylko pewnych informacji, czy było ono lokowane na prawie polskim, czy też na prawie niemieckim (ale nie magdeburskim).

Pozdrawiam

[samosiejka]

Dowiedziałam się ostatnio, że kościół pw. św. Stanisława Kostki jest pierwszym w Polsce (jak nie w Europie) kościołem zbudowanym z żelbetonu... czy można gdzieś to sprawdzić? Jeżeli ta informacja się potwierdzi to mamy w Pile niezwykłą "perełkę" :D

[SA108]

Kościół św. Stanisława nie został zbudowany z żelbetonu. Z żelbetonu jest zbudowany kościół św. Antoniego, ale nie był on pierwszy w Polsce ani w Niemczech.
A tak poza tym co to ma wspólnego z początkami miasta?
Pozdrawiam

[BOGDAN]

* Ziemia pilska, jeśli można użyć takiej nazwy do "starych" czasów, po zabójstwie króla Przemysła II w Rogoźnie - 08 lutego 1296 roku - zostaje opanowana przez Brandenburczyków.
W marcu 1326 roku król Władysław Łokietek, przy pomocy książąt Pomorza Zachodniego i pogańskiej Litwy, czyni nieudaną próbę zbrojnego zajęcia tego terenu (pomiędzy Drawą a Gwdą).
1368 - odzyskanie Ziemi Noteckiej i Wałeckiej przez króla Kazimierza Wielkiego na mocy układu zawartego z margrabią magdeburskim Ottonem Leniwym.

1480
Piła należy do rodu Opalińskich, ale kilka lat później, Maciej Opaliński sprzedaje miasto królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi. Podlega ono odtąd staroście królewskiemu w Ujściu.

* "Co o najwcześniejszej historii naszego miasta podaje się, należy zupełnie do świata fantazji. Hipoteza, że Schneidemühl istniała w XI lub nawet już w III wieku jako wioska rybacka, jest na wskroś nie udowodniona; tak samo jest tylko czczym domniemaniem podawanie daty budowy pierwszego tartaku. Co o najwcześniejszej historii naszego miasta jest podawane, należy zupełnie do świata fantazji.
Przy pracach pomiarowych po wielkim pożarze miasta w roku 1834 zbadał gruntownie radca budowlany Crüger okolice ówczesnego Starego Rynku (Alter Markt), który na końcu nazywał się Hindenburgplatz i stwierdził niezbicie, że początki pierwszego osadnictwa musiały być na zachodniej stronie tego placu. Według jego zdania, ta założona praosada była otoczona z trzech stron przez wodę i bagno.
Od czwartej, tej otwartej strony północnej, w kierunku Koszyc, leżał wysoki wał ochronny. W pozostałej części tego pagórka zostały znalezione przez niego skorupy urn, narzędzia do rybołówstwa i myślistwa. On odkrył także najstarszą ulicę tego miejsca, zapadnięty bruk i resztki pni z fosy i ustalił jej granice oraz rozmiar. Crüger był zdania, że przeprawa przez Gwdę koło Schneidemühl w czasie germańskiej wędrówki już istniała. On sądził, że tutaj znajdowała się droga Rzymian do krainy bursztynu. Przekonany był Crüger także, że przez Schneidemühl prowadził szlak Gotów z kraju nadwiślańskiego na południe. Droga Rzymian i szlak Gotów krzyżowały się wedle jego poglądu w tej osadzie na Starym Rynku. Nazwa Piła, która po polsku młyn (tartak) znaczy.
Znalezisko na Hindenburgplatz i wspomniani przedhistoryczni świadkowie dają nam wiadomości o wczesnym osadnictwie tego miejsca w Schneidemühl, przecież to jest ryzykowne mówić o trwałej osadzie w tym czasie na pilskiej ziemi".
Dane na podstawie - Geschichte der Stadt Schneidemühl - Karl Boese - 1935.

Pozdrawiam

[SA108]

W 1909 r. podczas rozbiórki starego i budowy nowego domu przy Starym Rynku 10 znaleziono trzy urny.
Pozdrawiam

[BOGDAN]

* Często były w polskich czasach pojedyncze przywileje założycielskie ustanawiające prawo samowolnie przez starostę zmieniane i niejedno miasto było bezprawnie oddane w ich ręce. Król było największym posiadaczem ziemskim, najwyższym sędzią i najwyższym dowódcą wojskowym. Jego przedstawicielem był starosta, którego król, jako właściciel ziemi, mógł powołać i odwołać. Starostowie rozdawali przywileje i inne dokumenty, które jednak „ku większej ważność" prawie zawsze były potwierdzone przez króla. Niejasności i pogardliwa samowola starostów doprowadziła do niezliczonych skarg i procesów. Jako najwyższy sędzia podróżował król w dawniejszych czasach osobiście po kraju, czyniąc prawo.
W późniejszych czasach sprawował on tylko rzadko przewodnictwo sądu królewskiego. W narodzie leżało głębokie przeświadczenie, że król jest najważniejszym i sprawiedliwym sędzią. Do niego zwracali się często uciskani z ominięciem wszystkich pośrednich instancji, a on rozstrzygał także niekiedy bez zapytania starosty. Tak wezwał król w piśmie z roku 1514 starostę ujskiego, który zatrzymał i uwięził wójta oraz burmistrza ze Schneidemühl, aby ich zwolnił. Także została ustanowiona królewska komisja, głównie w celu załagodzenia sporów granicznych.
Dane z - Geschichte der Stadt Schneidemühl - Karl Boese - 1935

* Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej i Jana Chrzciciela jest fundowany przed rokiem 1449, prawo do patronatu nad nim posiada król. Przed jego budową Piła należy do parafii ujskiej.

1511
Miasto zostaje ukarane z powodu niepłacenia podatków przez 5 lat.
Ciekawe czy dzisiaj byłoby to możliwe???

1552
Piła przeszła ze starostwa grodowego wałeckiego do starostwa niegrodowego ujsko–pilskiego.

Pozdrawiam

[emigrant]

"Crüger był zdania, że przeprawa przez Gwdę koło Schneidemühl w czasie germańskiej wędrówki już istniała. On sądził, że tutaj znajdowała się droga Rzymian do krainy bursztynu. Przekonany był Crüger także, że przez Schneidemühl prowadził szlak Gotów z kraju nadwiślańskiego na południe. Droga Rzymian i szlak Gotów krzyżowały się wedle jego poglądu w tej osadzie na Starym Rynku. Nazwa Piła, która po polsku młyn (tartak) znaczy.

Dziś, naturalnie teoria ta jest już tylko legendą i uznawana jest za próbę nadania osadzie Schneidemuhl lepszej pozycji "startowej" w wyścigu do rangi stolicy rejencji.
Historycy odrzucają opowieści o szlaku Gotów i przecinającym go szlaku bursztynowym, aczkolwiek nie na podstawie dowodów, ale raczej... ich braku.
Skądinąd wiadomo, że skrzyżowanie wielkich szlaków osadniczo-kupieckich było zawsze naturalnym bodźcem dla wzrostu i rozwoju osady (i nie miały tu większego znaczenia wszelkie zawirowania natury polityczno - militarnej). Jeśli więc w istocie Piła leżałaby na skrzyżowaniu szlaku Gotów i Rzymian, już we wczesnym średniowieczu mielibyśmy nad Gwdą metropolię.
Inna rzecz, że szlak bursztynowy (jedna z jego odnóg) rzeczywiście przez Piłę mógł przebiegać - południkowo zorientowana dolina Gwdy na północ od miasta była dla podróżujących po bezdrożach puszcz czasów starożytnych i średniowiecza doskonałym punktem orientacji i odniesienia.

Pozdrawiam.

[BOGDAN]

Zgadzam się z Tobą. Brody przez Gwdę były wówczas chronione przez szereg grodów. To, iż przez Ujście szło wiele wypraw kupieckich jest znanym faktem. Jednakże zbyt mała odległość Piły (ok. 12-15 km) nie sprzyjała jej rozwojowi. Inaczej sprawa przedstawiała się ze szlakiem, który prowadził bardziej na zachód, czyli przez Lubasz. Ta miejscowość jest odnotowana w dokumentach Rzymian.

Pozdrawiam

[ślimak]

Pan Bogdan wspomniał o wielu wyprawach kupieckich przechodzących przez Ujście. Czy można prosić o jakieś dodatkowe informacje w tym temacie? W jakich kierunkach (miasta) przemieszczały się te wyprawy?

[BOGDAN]

Opracowania takowego, które dokładnie omawiałoby temat wypraw kupieckich zmierzających ku Bałtykowi przez bród na Noteci koło Ujścia, dotychczas nie znalazłem. Jednakże wielu historyków, zarówno polskich jak i niemieckich, wspomina o tym.
Ja oparłem się m.in. na książce - Geschichte der Stadt Schneidemühl - Karl Boese - 1935.
Zagadnienie to warte jest bliższemu przyjrzeniu się. Jedyna trudność tkwi w tym, iż należy poświęcić dużo czasu na zapoznanie się z zasobami chociażby biblioteki przy ul. Buczka.

Życzę powodzenia.

Pozdrawiam