...no właśnie, wśród starych fotografii miasta Piły, znalazłem takie oto dwie fotki, daje je tu w pomniejszeniu:
opis fot: tragiczna "studnia nieszczęścia", dawniej ulica Mała kościelna, dzisiaj Al. Piastów, Plac Zwycięstwa. 27.5.1893
...czy ktoś wie o co chodzi z tą studnią? czy była to jakaś katastrofa na terenie naszego miasta, czy może coś innego? ...bardzo mnie to ciekawi, niestety nie moge uzyskać żadnych informacji na ten temat... może Wy będziecie coś wiedzieć... tak więc - czym była "studnia nieszczęścia" ???
Jako że nasze miasto często nawiedzały nie tylko pożary ale i różne epidemie (cholery, czerwonki, tyfusu) postanowiono wykonać w rejonie posesji przy ul.Wielkiej Kościelnej (obecnie al. Piastów) studnię artezyjską.
Studnie artezyjskie miały duże znaczenie w zwalczaniu tych chorób.
Chodziło o czystą wodę (wody artezyjskie są to wody podziemne występujące między dwiema warstwami nieprzepuszczalnymi i znajdujące się pod ciśnieniem hydrostatycznym; po przewierceniu zewnętrznej warstwy wodoszczelnej, gdy poziom piezometryczny (przy którym słup wody w nawierconej studni równoważy ciśnienie hydrostatyczne) znajduje się powyżej poziomu terenu, następuje samoczynny wypływ wody.
Dnia 27 maja 1893 roku, doszło do katastrofy, o której pisały wyczerpująco gazety nie tylko w Niemczech.
Obok wierconego otworu nastąpiła erupcja kurzawki z taką gwałtownością, że wszelkie dostępne wówczas środki techniczne okazały się za mało skuteczne do jej opanowania.
Udało się to dopiero po wielu tygodniach.
Powstały odkształcenia terenu, które spowodowały zniszczenie lub uszkodzenie budynków na 20 posesjach, wskutek czego 86 rodzin (327 osób), zmuszonych zostało do opuszczenia mieszkań.
Tak to technika zamiast pomóc zaszkodziła naszemu miastu.
Dodałbym jeszcze że woda ze " studni nieszczęścia " tryskała przez pół roku, a ruchy gruntów spowodowały uszkodzenia 127 budynków.
Dzięki temu Piła znalazła się na czołówkach wszystkich europejskich gazet.
Kurzawka - warstwa luźnych, drobnoziarnistych osadów ( piasków, mułków ) przesycona wodą; tworzy płynną masę.
Co do działu starych zdjęć wraz z opisem, trwa retusz jak i opracowywanie względem porównawczym - dawniej, a dzisiaj.
Prosimy o cierpliwośc.
We wczorajszym numerze "Głosu Wielkopolskiego" ukazał się artykuł dotyczący m. in. "studni nieszczęścia". Można w nim przeczytać, że katastrofa spowodowała rozmiękczenie i osunięcie się ziemi na terenie od dzisiejszego ronda aż po ul. Ossolińskich. Prasa niemiecka pisała nawet o wielkiej sile zniszczenia i powstaniu tak rozległego zapadliska, że miasto wkrótce miało zniknąć pod ziemią. Do Piły napłynęła pomoc z różnych stron Niemiec, a skutki katastrofy były niwelowane ówczesnymi środkami technicznymi. Otwór, z którego tryskała kurzawka, został jednak zaczopowany dopiero po kilku tygodniach.
Dodałbym że w pózniejszym okresie zmieniono nazwę ulicy na Schlageterstrasse.
Nazwa a szczególnie jej pierwszy człon- Schlage- nawiązuje do sposobu w jakim udało się opanować katastrofę.
Schlagen - bić.
Przedstawię jeszcze garść informacji z polskiego czasopisma " PRACA " dotyczącego pilskiej katastrofy. W 1893 roku w rejonie ulic Wielka Kościelna i Mała Kościelna kopano studnię artezyjską. Obecnie jest to rejon w granicach ulic : aleja Piastów, Śródmiejska oraz jezdnia placu Zwycięstwa. Wydarzenie opisywał kronikarz z polskiego tygodnika " Praca ", które ukazywało się w Poznaniu do I wojny światowej. Woda z otworu wiertniczego wytrysnęła tak gwałtownie, że mimo wysiłków nie zdołano jej powstrzymać. W przeciągu 5 tygodni woda wyrzucała dużą ilość piasku. Wskutek obsuwania się ziemi, zapadały się domy. W wielu miejscach tworzyły się pagórki, a w innych ziemia zapadała się przynajmniej o metr. Mury wielu budynków pękały i zapadały się, inne trzeba było usuwać przy użyciu prochu ( przypuszczalnie podstawowy składnik ówczesnych min ). Katastrofa była tak duża, że zostały uszkodzone i zniszczone 42 działki ziemi. Obliczono, że straty w budynkach wynosiły około 50 tys. marek. Natomiat na zabezpieczenie studni wladze miasta przeznaczyły ponad 100 tys. marek. Kronikarz tygodnika " Praca " stwierdził, że byla to okropna klęska dla mieszkańców miasta. W niemieckich miastach organizowano rożne imprezy, aby zebrać fundusze z przeznaczeniem dla poszkodowanych mieszkańców miasta. Duża finansowa pomoc doprowadziła nie tylko do likwidacji miejsca katastrofy, ale wybudowania nowych mieszkań, szczególnie dla poszkodowanych. Przedstawiający dzieje Piły kronikarz czasopisma "Praca " kończy swoje wywody stwierdzeniem: " Klęski te stały się prawdziwym dobrodziejstwem dla miasta. Liczba mieszkańców wzrosła, nowe ulice powstają i z czasem będzie Piła jednym z najładniejszych i większych miast Księstwa. Czy jednak pod innym względem nastąpi zmiana na lepsze - Bóg to wie ". Czyżby pytanie to wyrażało tęsknotę za wolną Polską i wolną polską Piłą? Zródło: Tygodnik Ilustrowany " Praca " nr. 26 z 1899 roku.
Dla bardziej dociekliwych proponuję bardzo ciekawy artykuł Romana Chwaliszewskiego zamieszczony w Roczniku Nadnoteckim Tom XXIV/1993r. Artykuł zatytułowany "Studnia nieszczęścia".
Pozdrawiam
A ja od siebie dodam ze pracami wiertniczymi kierował niejaki Huth który był znany w Europie studniarzem, a był on Pilaninem ups pardonsik, Schneiemuhlaninem.
"Magistrat i radni miejscy, na posiedzeniu w dniu 23 listopada 1893 roku, za radą nadsztygara górniczego Freund'a z Berlina postanowili jednogłośnie, przerwać prace przy studni. Według rozporządzenia dostarczono 600-800 m3 ziemi i zasypano szyb. Pagórek o wysokości 7 m nakrył to miejsce nieszczęścia. Był oglądany ze zdziwieniem przez wielu obcych odwiedzających.
Dopiero późnym latem 1894 zaryzykowano zbliżenie się tam, ziemi ubyło aż na 2 metry. Były szyb otoczono grubym na 1 metr pierścieniem betonowym i zapełniony 50 cm mocną warstwą betonu. Mocna pokrywa uniemożliwiała na zawsze nowy wytrysk wody.
Ulice zostały wyrównane i położono nowy bruk. Rozpoczął się ruch budowlany. Nowe budynki powstały w miejscu tych zapadniętych. W miejscu tego nieszczęścia mógł zostać postawiony tylko lekki dom na płaskim fundamencie.
Obejmując całość jeszcze zauważymy, że studnia nieszczęścia wyrzuciła w górę około 165 000 m³ wody i 7 250 m³ ziemi, uszkodziła 42 parcele oraz ucierpiało 127 gospodarstwo domowych. Szkody materialne osiągnęły 49 693 marek. Uszkodzone parcele i ich zabudowa to następne 459 412,44 marek. Nadchodzące datki w wysokości 104 407,68 marek były początkowo jedynymi środkami. Później pomogło, w poważny sposób, państwo.
Mój wywód o tym wziąłem głównie ze sprawozdania burmistrza Wolff'a".
Na podstawie książki Karla Boese - Geschichte der Stadt Schneidemühl (Historia miasta Schneidemühl).
Natrafiłem na takie oto fotki podpisane Schneidemuhl. Widoczna wieża nasunęła podejrzenie iż jest to tzw. Studnia Nieszczęścia no i ten częściowo zawalony budynek.
Z racji wykonywanego zawodu pozwolę sobie dodać kilka ciekawych informacji związanych z tematem. Zważając na fakt, iż centrum naszego miasta leży w dolinie a różnica wysokości między wschodnim i zachodnim jej skrajem a centrum miasta to ponad 30 metrów mamy tutaj do czynienia z warstwami wodonośnymi, w których woda występuje pod znacznym ciśnieniem. Woda występująca w takim środowisku (pułapce geologicznej) nazywana jest wodą artezyjską a otwór nazywany jest studnią artezyjską. Woda z takiego ujęcia wypływa samoczynnie i nierzadko występuje pod bardzo wysokim ciśnieniem, rzędu kilkudziesięciu atmosfer. Po zakończeniu edukacji w pilskiej nafcie miałem okazję wykonywać roboty górnicze na terenie działek w pobliżu lotniska za restauracją Pomarańczowy Fortepian. Był to okres lat 90-tych. Wiercenie otworu odbywało się na stacjonarnej wiertnicy wykonującej wiercenia metodą udarową. Pod koniec procesu wiercenia miała miejsce erupcja wody, która podpłukała fundamenty urządzenia. Otwór został ostatecznie opanowany oraz zarurowany i z tego co obserwuję jest czynny do dnia dzisiejszego. Kolejnym takim czynnym otworem jest ujęcie wody artezyjskiej w pobliżu restauracji Młyn. Nadmiar eksploatowanej wody skierowany jest do rzeki Gwda. Punkt wysokościowy w rejonie "Studni nieszczęścia" to 53,9 m npm a punkty skrajne to kolejno: wschodni w rejonie pilskiej obwodnicy i poligonu 83 m npm oraz zachodni w rejonie Gładyszewa wynoszący 91,2 m npm.
SŁOWIANIN pisze:Punkt wysokościowy w rejonie "Studni nieszczęścia" to 53,9 m npm a punkty skrajne to kolejno: wschodni w rejonie pilskiej obwodnicy i poligonu 83 m npm oraz zachodni w rejonie Gładyszewa wynoszący 91,2 m npm.
A wiesz może jak te dane mają się do tych z wikipedii gdzie Piła ma podaną wysokość 50-134 m n.p.m., a Ujście 47-98 m n.p.m. (max niżej do Piły?).
Wszystko zależy z jakiego źródła korzystano pisząc artykuł na Wikipedii. Wysokość 50 m npm to rejon w pobliżu rzeki Gwda a wysokości powyżej 130 m npm występują na płn od Gładyszewa. Moje dane to nic innego jak odczyt wojskowej mapy topograficznej. Jeżeli chodzi o Ujście to najniższy punk jaki udało się mi odczytać to 47,3 m npm (ujście Gwdy do Noteci - most drogowy) oraz 97,5 m npm na zachód od kościoła.
Moim zdaniem temat jest bardzo interesujący. Studnia artezyjska lub artezyjska nic nadzwyczajnego są ich tysiące na całym świecie. Schemat budowy wrzucony powyżej zna każdy: dwie warstwy nieprzepuszczalne pomiędzy warstwa wodonośna. Tylko, że Piła leży na sandrze. Sandr składa się głównie z piasków i żwirów a tą są skały idealnie przepuszczające wodę. Więc w schemacie studni artezyjskiej na obszarze sandru brakuje jednego ważnego elementu skał nieprzepuszczalnych. Myślę, że trochę rozjaśniły by mapy hydrogeologiczne centrum miasta. Ewentualnie pamiętasz może w jakich osadach wierciliście zanim doszło do wypływu wody?
Kramer pisze:Więc w schemacie studni artezyjskiej na obszarze sandru brakuje jednego ważnego elementu skał nieprzepuszczalnych. Myślę, że trochę rozjaśniły by mapy hydrogeologiczne centrum miasta
Myślę że odpowiedź jest prosta- brakującą warstwą są gliny. I takowe się tam znajdują. Wiem bo sam rysowałem przekroje hydrogeologiczne przez Piłę w różnych kierunkach a czerpałem informacje z danych wodociągów oraz starostwa.
Masz gdzieś te profile i chciałbyś się nimi podzielić? No odpowiedź jest prosta, tylko rozpatruję to pod kątem pochodzenia tych osadów nieprzepuszczalnych bo na pewno nie są normalnymi osadami sandru. Skąd się tu wzięły, jakie obszary zajmują, jaki jest schemat ich budowy etc.
Nie podzielę się gdyż przekroje te umieściłem w mojej pracy mgr. Niestety sobie kopii nie zostawiłem. A skąd się wzięły, może to morena denna, albo osady naniesione przez wody z topniejącego lodowca.
Utwórz konto lub zaloguj się, aby dołączyć do dyskusji..
Musisz być zarejestrowanym użytkownikiem, aby móc opublikować odpowiedź.
Utwórz konto
Zarejestruj się, aby dołączyć do Nas!
Zarejestrowani użytkownicy, mają dużo więcej przywilejów, związanych z użytkowaniem forum.
Rejestracja i korzystanie z forum jest całkowicie bezpłatne.
