Terror hitlerowski w Schneidemühl i okolicach

[makrok]

Parę dni temu byłem na cmentarzu w Krępsku. Jest tam grób Polaka z czasów wojny. Człowiek ten zginął straszną śmiercią: niemcy włóczyli go końmi po ziemi. Nie wiem ile w tym prawdy. Mogiła znajduje się w kilkunastometrowej odległości od niemieckich grobów i parę metrów od polskich, powojennych. Może w czasie wojny znajdowała się za ogrodzeniem. Czy ktoś wie coś na ten temat?

[adam]

W czasie objęcia władzy przez Hitlera, w Niemczech było około 100-tu różnych organizacji młodzieżowych. Musiały one podporządkować się jego polityce lub rozwiązać. Większość dokonała samorozwiązania inne uległy doktrynie nazistów. Nie ominęło to także Schneidemühl, działał tu prężnie Christlicher Verein Junger Männer (CVJM) co można przetłumaczyć jako Chrześcijański Związek Młodych Mężczyzn. Czasami skupiał on na terenie miasta nawet do 300-tu młodzieńców. W 1934 r organizacja ta otrzymuje ultimatum samorozwiązania lub podporządkowania się ideologii Hitler Jugend. Organizacja ta funkcjonuje nadal lecz nie może używać swoich dotychczasowych flag, emblematów i jest wciąż szykanowana przez HJ. Podczas pobytu na obozie w Zbicach (Stabitzer See) w 1935r. zostają napadnięci przez Hitler Jugend i obóz zostaje całkowicie zniszczony, także muszą powrócić do Schneidemühl. 1 grudnia 1936 r Hitler wydaje dekret że cała niemiecka młodzież musi należeć do Hitler Jugend i wszystkie inne organizacje zostają rozwiązane. Dotychczasowy kierownik CVJM w Scheidemühl, Diakon Lehmann zostaje aresztowany. Za uchylanie się od przynależności do HJ grozi kara grzywny i w ostateczności więzienie. Trzykrotne niewstawienie się na zbiórki HJ bez usprawiedliwienia powodowało że policja sama doprowadzała opornych na te właśnie zbiórki.

[adam]

W Starej Łubiance (Lebenke) wyróżniającym i najbardziej aktywnym nazistą był nauczyciel Hundt, natomiast w Krępsku (Kramske) starszy parafii Kremin.
Pozdrawiam

[adam]

Kilka dni temu rozmawiałem ze starszą kobietą, która będąc 12 letnim dzieckiem wraz z młodszym bratem i matką przez 3 tygodnie przebywała w obozie przejściowym w Schneidemühl. Pamięta, że spora część służby obozowej to Slazacy, pamięta łaźnie w której lano na nich na przemian wrzątek i zimną wodę a ich krzyki wzbudzały śmiech i ubaw obsługi obozu. Młode kobiety, które nie chciały się rozebrać do naga były bite i siłą zdzierano z Nich bieliznę. Pewien Ukrainiec, który nie dał się wykąpać w łaźni, został umyty na siłe pod hydrantem z zimną wodą i wyszorowany cegłówką zamiast mydła. Przyrodnia siostra, która przyjechała aby Im pomóc wydostać się z tego obozu, nie została do Nich wpuszczona ani nawet z Nimi skontaktowana.
Pozdrawiam.

[tomcio1]

Coś mi tu nie gra z tym obozem przy Powstańców. Pojawiły się opinie w tym temacie, że obóz ów znajdował się w miejscu dzisiejszego Kauflandu. Tymczasem na mapie z działu POBIERZ tej z ok. 1941 roku wyraźnie jest zaznaczone, że obóz znajdował się dużo dalej na płn wschód od ulicy Głuchowskiej, mniej więcej na terenie dzisiejszej poczty. Do dzisiaj stoi tam barak jak żywcem wyjęty z jakiegoś obozu. Widać go jadąc ulicą Wyzwolenia. Tymczasem idąc ulica Głuchowską w stronę Powstańców - Kaufland, a więc domniemany obóz znajduje się na wysokości tej pierwszej tudzież lekko trzeba odbić w lewo. Z mapy wynika że gdy pójdziemy tą trasa to będziemy musieli skręcić w prawo i jeszcze kawał iść, poza tym na mapie koło cmentarza jest pusto. Rodzą się pytania: Czy obóz ten zajmował aż tak wielki teren od cmentarza aż do ul. Wyzwolenia?
Czy po prostu mapa jest skopana, bo kiedyś nie przykładano uwagi do wiernego odwzorowania terenu??? Aczkolwiek nie wydaje mi się żeby mapa była skopana ponieważ raczej wiernie oddaje lokalizacje ulic i obiektów.
Czy przy tej ulicy znajdowały się dwa obozy z których jeden nie został pokazany na mapie lub powstał później ???

[SA108]

Tymczasem na mapie z działu POBIERZ tej z ok 1941 roku wyraźnie jest zaznaczone, że obóz znajdował się dużo dalej na płn wschód od ulicy Głuchowskiej, mniej więcej na terenie dzisiejszej poczty.

O którą mapę chodzi?
W każdym razie to były dwa zupełnie różne obozy. Na terenie poczty znajdował się Reichsarbeitsdienstlager - obóz Służby Pracy Rzeszy. O tej organizacji więcej można przeczytać tutaj:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Reichsarbeitsdienst
Zaś o samym obozie pisał kiedyś Bogdan:
viewtopic.php?p=1373#p1373
Obecny budynek poczty wchodził w skład tego obozu; bardzo prawdopodobne jest też, że pozostałością po obozie jest wspomniany przez Ciebie barak.
Obóz przejściowy (Durchgangslager) znajdował się natomiast na miejscu Kauflandu; parę postów wyżej zostały zamieszczone zdjęcia pozostałych po nim baraków. Najnowsze mapy zamieszczone na naszej stronie (niezależnie od daty wydania) przedstawiają stan mniej więcej z połowy lat trzydziestych, tak więc oczywiście nie ma na nich obozu przejściowego założonego w 1942 roku.

[tomcio1]

Dzięki za odpowiedź. O to mi wlaśnie chodziło, czy przy tej ulicy były 2 obozy, a sugerowłem się mapą tą kolorową 1936-41. Pozdro

[adam]

Relacje z pobytu w obozie przejsciowym, ktöre podalem pochodza z polowy 1943r. W tym czasie bylo tam duzo osöb, ktöre ocalaly z Rzezi Wolynskiej.

[jacko]

Witam. Kilka dni temu zwiedzałem twierdzę w Kłodzku i natrafiłem tam na dość ciekawą historię dotyczącą również naszego miasta. Przedstawię ją w tym temacie, gdyż nie chce specjalnie tworzyć nowego postu. Otóż na jednej z tablic umieszczonych w twierdzy jest zawarta informacja o więźniach narodowości fińskiej (byli to zarówno żołnierze jak i ludność cywilna), którzy na przełomie lat 1943/44 byli przetrzymywani w twierdzy. I tu dochodzę do sedna sprawy, w styczniu 1944 roku z grupy cywili odłączono kobiety i młodzież, wysyłając ich pociągiem w kierunku Piły. Dalej przytoczę relacje kolejarzy wrocławskich po powrocie z tej trasy, zawartą na tablicy: "...wagony z kobietami i młodzieżą zostały hermetycznie zamknięte, co uniemożliwiało podawanie do wagonów czegokolwiek i skierowane przez Leszno, Kościan, Poznań do Piły. Po przyjeździe na miejsce wrzucono więźniów do policyjnych samochodów, a opornych masakrowano kolbami lub kłuto bagnetami. Działo się to w obecności kolejarzy i żołnierzy Waffen SS. Budy odjechały w stronę Szydłowca i ślad po transporcie zaginął". Dodam tylko, że więźniowie którzy zostali w twierdzy, zostali przez hitlerowców zabici a miejsce ich pochówku nie jest znane do dziś. Historię tą zamieszczam tutaj jako, że wiąże sie z naszym miastem a może znajdzie się na forum ktoś, kto wie coś więcej o tamtych wydarzeniach w Pile a być może słyszał coś o dalszym losie transportu. Pozdrawiam.

[Konstantyn XI Dragazes]

.....o więźniach narodowości fińskiej (byli to zarówno żołnierze jak i ludność cywilna), którzy na przełomie lat 1943/44 byli przetrzymywani w twierdzy.....

Dziwne!!!Przecież Finlandia dopiero 2 albo 4(już nie pamiętam!!!)września 1944 podpisała rozejm z Armią Czerwoną. A działania militarne rozpoczęła przeciw Niemieckiej 20 AG dopiero pod koniec września...No i stosunki dyplomatyczne między Finlandią a III Rzeszą przez cały okres 2 WŚ nie były łatwe, wpływ na to miała sytuacja Finlandii na arenie międzynarodowej. Więc wątpię aby Niemcy pozwoliły sobie na bezprawne przetrzymywanie obywateli koalicyjnego państwa… Może to byli Norwegowie, albo Duńczycy

[adam]

Tez mnie troche ta informacja o wiezniach narodowosci finskiej zdziwila, gdyz Finlandia bylo to jedyne panstwo sprzymierzone z Rzesza, ktöre nie wydalo nazistom swoich zydowskich obywateli. Jacko napisal, ze byli to zolnierze i cywile narodowowsci finskiej a skoro Niemcy nie mieli wplywu na los Zydöw finskich to skad tam zolnierze i cywile tej narodowosci?

[Konstantyn XI Dragazes]

Rząd Finlandii wydał 10 osób żydowskiego pochodzenia w okresie 1941-44... żródło - Historia polityczna Finlandii 1809-1999, Kraków 2001.

Sprostowanie do poprzedniego postu - 5 września rozmowy na temat rozejmu, 19 września formalne podpisanie rozejmu.

[jacko]

Nie chciałem za bardzo odbiegać od tematu dlatego większość informacji zawartej na tablicy streściłem a dosłownie, zacytowałem tylko część dotyczącą Piły. Mam zdjęcie tej tablicy oraz przewodnik po twierdzy, więc nie może być tu mowy o mojej pomyłce :) . Zamieszczę parę słów w kwestii wyjaśnienia. Grupę żołnierzy tworzyli marynarze i lotnicy. Napisane jest, że hitlerowcy za wszelką cenę chcieli ukryć tożsamość tych więźniów a większość z tego, co wiadomo zostało uzyskane z powojennych zeznań niemieckich kolejarzy obsługujących węzeł wrocławski. Dodatkową informacją jest fakt, że w krótkim czasie po Kłodzku rozeszła się wieść, że w twierdzy więzieni są "zbuntowani zdrajcy". Finowie osadzeni w twierdzy, przy pomocy niemieckich antyfaszystów zamieszkałych w Kłodzku, powiadomili ponoć rodaków o swojej tragedii. Nie ma za to nigdzie informacji, że były to osoby pochodzenia żydowskiego.

[pavvlo]

Pojawiał się nowy materiał na Stronie Głównej » OBOZY PRZEJŚCIOWE I OBOZY PRACY W SCHNEIDEMÜHL (1939-1945)

[ziolek]

Dobra robota! :) Dzięki! Dotychczas nie miałem świadomości o istnieniu obozu dla jeńców radzieckich przy drodze kotuńskiej. Znane jest konkretne położenie tego obozu?

[czeslaw]

Poszukam i dam znać. Pzdr

[Bocian]

Wyłapałem kilka drobnych błędów w tekście:

1.

Obóz zorganizowano w hali nieczynnego zakładu lotniczego (Flugzeugwerke "Albatros") nieopodal ul. Lotniczej. Halę o powierzchni 150 m2 przedzielono siatką drucianą na trzy części.

Raczej 1500 m2 - tyle co nieduży market. 150 metrów ma parterowy domek jednorodzinny.

2.

10 tyś. więźniów

Poprawny skrót to tys. (zamiast tyś.)

3.

Pobyt w obozie trwał od kilku do kilku tygodni.

[Tom]

Znane jest konkretne położenie tego obozu?

Chyba mógłbym pomóc.
Nie wiem dla jakich więźniów miejsce to było obozem, i jaką powierzchnią zajmował ten obóz. W latach 70-tych wracając z nad j. Piaszczystego z kumplami wałęsaliśmy się po tych okolicach. Natrafiliśmy na zarośnięte lasem ruiny. Piwnice były dostępne. Nie był to żaden dom mieszkalny, albowiem ta piwnica nie miała takiego charakteru. To była jakby duża hala, którą ujrzeliśmy wchodząc przez dość duży usytuowany lej w ziemi. Na dzień dzisiejszy szacuję szer. ok. 10 m, długość ok. 50 m. O tym dziwnym odkryciu opowiedziałem rodzicom, wiedząc, że otrzymam konkretną odpowiedz co tam było. Moja matka opowiedziała: "to miejsce jeszcze długo po wojnie było ogrodzone drutami, było miejscem dla jeńców - żołnierzy". Miejsce między torami dawnego "przetoku wagonów", a torami przed jeziorem. Dokładnie pamiętam, przechodziłem tam kilkakrotnie. A wcześniej zaraz po wojnie wielu mieszkańców chodziło pieszo nad jezioro, więc miejsce było dobrze widać jeszcze ogrodzone wtedy drutami. Myślę, że dawne władze pilskie powinny wiedzieć lepiej czy tam przebywali jeńcy wojenni. Ja osobiście nie wiem co tam było, tylko z przekazu matki. Ale to było prawie 40 lat po wojnie, więc nie wiem czy miejsce o którym opowiedziałem nie pomyliła z innym.

Ps. o tym miejscu juz wspominałen kilka lat temu, na spotkaniu furmanowiczów.
Pozdrawiam
Tom

[czeslaw]

Tom jest całkiem możliwe, że jest jak mówisz. Na chwilę obecną nie natrafiłem na żadne opublikowane dane na temat lokalizacji obozu. Fundamentów w tym miejscu jest więcej. W tym miejscu "wychodziły" (nie mnie) z ziemi naczynia metalowe, kubki, butelki oraz jakiś złom. Pozrdowionka.

[czeslaw]

Wyłapałem kilka drobnych błędów w tekście:

1.

Obóz zorganizowano w hali nieczynnego zakładu lotniczego (Flugzeugwerke "Albatros") nieopodal ul. Lotniczej. Halę o powierzchni 150 m2 przedzielono siatką drucianą na trzy części.

Raczej 1500 m2 - tyle co nieduży market. 150 metrów ma parterowy domek jednorodzinny.

Szanowny Kolego Bocianie. Informacja dotycząca powierzchni hali podana została przez A. Dorskiego. Taka sama powierzchnia figuruje w publikacji "Hitlerowski obóz dla jeńców cywilnych "Albatros" w Pile" tego autora. W innych opracowaniach dotyczących tematu Albatrosa brak informacji na temat powierzchni obozu.

[Bocian]

Najwyraźniej pan Dorski się pomylił. Nieprawdopodobne jest, aby hala fabryczna miała 150 metrów kwadratowych.
Nawet w tym samym tekście mamy napisane, że jednorazowo mogło tam przebywać od 350 do 500 więźniów czyli na jeden metr kwadratowy musiałoby tam przypadać 2,3 - 3,3 osoby. To tyle, ile w średnio zapchanym tramwaju...

[czeslaw]

Zgadzam się z Kolegą. :D
Jest jeszcze różnica pomiędzy publikacjami na temat obozu, co do ilości skazanych przebywających w obozie. Jest to 200-350 oraz 350- 500. Pozdro.

[ziolek]

Eh... Z całym szacunkiem dla autora, ale trudno się zgodzić, że dawne obiekty przy jeziorze Piaszczystym znajdowały się przy Drodze Kotuńskiej. Znaczna odległość te miejsca dzieli. Chyba, że to my nie wiemy o czymś co wiedział autor.

[pavvlo]

Pojawiał się kolejny nowy materiał na Stronie Głównej » WSPOMNIENIA KS. JANA KLIMKOWSKIEGO

A wracając do poprzedniego art., nawiązałem kontakt z panem Andrzejem Dorskim w sprawie forumowych wątpliwości co do pewnych szczegółów tego artykułu. Pan Andrzej obiecał odświeżyć sobie pamięć aby rozwiać nasze wątpliwości, o efektach poinformuje w tym temacie.

[Stolper]

W trakcie dobiegających już powoli końca prac nad książką, poświęconą historii lotnictwa w Schneidemuhl, udaje się czasem pozyskać materiały, które z lotnictwem mają stosunkowo niewiele wspólnego. Zaliczyłbym do nich m.in. spisane w latach 50. wspomnienia Hipolita Rajewskiego. Ich fragment zamieszczam poniżej. Wydaje mi się, że wobec prawie zupełnego braku źródeł, nawet takie, krótkie opisy mogą być dla miłośników historii regionu interesujące.

Pozdrawiam,
MK

Po kilku miesiącach zabrali mnie do budowy baraków na wielki obóz pracy w Pile, który znajdował się, przy dzisiejszej ulicy Kossaka. Był to tak zwany Gemeinschaftslager czyli obóz przejściowy do którego przywożono transportami setki ludzi skąd następnie kierowano ich do poszczególnych powiatów. Po miesiącu ekipa nasza licząca kilkaset osób zbudowała kilkadziesiąt baraków. Obóz ten liczył już w 1942 r. ok. 14 tys. osób. Były tam baraki szpitalne ale w strasznym stanie. Chorzy umierali jak muchy. Warunki bytowe w Gemeinschaftslager Schneidemuhl były okropne. Jedzenie dawano z ogólnej kuchni w postaci zupy i małych kromek chleba. Postępowanie władz obozowych tak zwanej Hilfspolizei oraz cywilnych pracowników spod znaku Organisation Todt i Arbeitsdienst a potem Deutsche Arbeits Front niczym nie różniło się od warunków w innych obozach karnych.