Pilscy Żydzi

[MaksLen]

Panie Szymonie59
Pisze publicznie bo zablokował Pan odbiór wiadomości prywatnych. Czy można uznać że poddał się Pan? Dlaczego wspólnie nie chce Pan podjąć działań, by sprawy których jest Pan dysponentem ujrzały światło dzienne? Proszę nie zachowywać tego tylko dla siebie. Proszę o kontakt.

[ziolek]

Witam wszystkich.

W najbliższy weekend będzie miała miejsce 75-ta rocznica hitlerowskiego pogromu wymierzonego przeciw Żydom, pogromu który w historii zapisał się pod nazwą Kryształowej Nocy. Jak wielu wiadomo również w naszym mieście miał miejsce ten dramat mniejszości żydowskiej.

Celem upamiętnienia ofiar tych zdarzeń, krzywd w wyniku, których unicestwiono kulturę dawniej przez lata będącą elementem naszego miasta, proponuję zapalenie symbolicznych zniczy w sąsiedztwie miejsca niegdyś będącym cmentarzem żydowskim. Jako ustawienia zniczy proponuje trawnik wzdłuż ogrodzenia szkoły policji przy ul. Konopnickiej. Jako czas proponuję sobotni wieczór, przy czym będę się starał przybyć około godziny 18-stej.

Czy można liczyć na obecność innych osób? Czy są inni gotowi dokonać symbolicznego uczczenia ofiar tragedii sprzed dziesięcioleci, jaka miała miejsce w naszym mieście?

P.S. Powieliłem temat obawiając się, że nie każdy interesujący się tematyką Żydów w Pile interesuje się także imprezami kulturalnymi, za co administracje forum przepraszam. :)

[dudi]

Przyjdę, ale dopiero po 22. Wspaniała inicjatywa. Szkoda, że policjanci zrobili sobie z cmentarza tor przeszkód.

[MaksLen]

Faktycznie, chyba dobry pomysł. Dlaczego nie, dziś nawet pod muralem Wyklętych pali się znicze.
Odwiedzę i zapalę.

[adam]

Dlaczego nie, dziś nawet pod muralem Wyklętych pali się znicze.

Oby nadszedł czas aby każdy z tych bohaterów miał swój grób, choć pewnie zanim to nastąpi, jeśli w ogóle wszyscy zostaną odnalezieni, to takie miejsca symboliczne jak np. mural staną się miejscami pamięci o nich.

[wojtaq]

(...) Szkoda, że policjanci zrobili sobie z cmentarza tor przeszkód.

Policjanci, a dokładnie Szkoła Policji w Pile niczego 'sami sobie' nie zrobili! Musisz pamiętać, że nie mamy do czynienia z czynną nekropolią, czy nawet zamkniętą i pozbawioną możliwości pochówków gdyż problem został rozwiązany przez Niemców w listopadzie 1938 podczas Kristallnacht i rok, dwa później. Źródła (m.in. Cullmann) podają, że kirkut został zlikwidowany, groby prawdopodobnie ekshumowano i przeniesiono gdzieś pod Piłę, a cały teren zrekultywowano i przeznaczono na tereny rekreacyjne. Znamy nawet koszty tych prac oraz efekty w postaci odnajdywanych czasem macew lub ich szczątków nierzadko w korycie Gwdy, której brzegi wzmacniano takim to, materiałem budowlanym.

Obecnie podstawą do rozpoczęcia inwestycji na terenie byłego cmentarza żydowskiego była decyzja administracyjna wydana dla Szkoły Policji zgodnie z prawem. Mając świadomość, że prace będą odbywać się w miejscu świętym dla Żydów, kierownictwo Szkoły Policji zwróciło się do gminy żydowskiej z odpowiednią informacją o fakcie i zakresie robót. Teren wizytował naczelny rabin Polski pan Michael Schudrich razem z przedstawicielką gminy poznańskiej panią Kobus. Określono wspólnie warunki naruszenia, jakby nie było, sacrum miejsca spoczynku i ostatecznie prace zostały przeprowadzone w ramach obopólnej zgody z 'zabezpieczeniem' interesów strony żydowskiej.

Celowo umieściłem słowo z ostatniego zdania w cudzysłowiu, gdyż inwestor nie był w pełni lojalny i uczciwy wobec rabina w realizowaniu przyjętych ustaleń, ale może wspomnę o tym innym razem. Mamy taką naturę, że niekiedy postępujemy zupełnie inaczej, jak to sobie ustaliliśmy i potem mamy powód do prawdziwości przysłowia, że oto kowal zawinił lecz wieszają Cygana! Lecz tam, gdzie nie wiemy co jest tego powodem, najczęściej mamy do czynienia z pieniędzmi czy też ogólnie z finansami, tia...

Mój żal wobec zawłaszczenia terenu byłego kirkutu pochodzi stąd, że bezceremonialnie i poza kontrolą konserwatorską oraz archeologiczną dokonano bezwzględnej i ostatecznej rozprawy z miejscem historycznie ważnym dla Piły i jej mieszkańców. Nie dokonano należytego zabezpieczenia prac prowadzonych obecnie, jak i w przeszłości pod kątem możliwych znalezisk. W konsekwencji to co ziemia wydała z siebie przez ostatnie lata zostało utracone poza drobną częścią uratowaną przez szlachetnego i wrażliwego człowieka. Może to zabrzmi górnolotnie, ale Szymonowi59 należy się medal 'Sprawiedliwy wśród narodów świata'!

Kierownictwo Szkoły Policji, jak również pan prezydent Piotr Głowski deklarowali stworzenie miejsca pamięci o cmentarzu żydowskim w Pile, lecz do dziś z deklaracji pozostały tylko puste słowa, a przecież nasze miasto tworzyli przez wieki Polacy, Niemcy i Żydzi. Każda z nacji wniosła swój wysiłek i swoje ofiary, w efekcie Piła nie została zrównana z ziemią i opuszczona, będąc dziś miejscem tętniącym życiem. To zasługa poprzednich pokoleń bez względu na narodowość i wyznanie. Stąd godnym jest upamiętnienie każdej, tu Żydów, poprzez zabezpieczenie ogólnodostępnego kawałka byłego kirkutu, żebyśmy mieli materialną podstawę do przekazywania kolejnym generacjom światełka ogólnej pamięci.

Jest takie pojęcie opisywane łaciną genius loci czyli duch miejsca, odnoszące się w wymiarze emocjonalnym do najwyższych wartości człowieka. Genius loci warunkuje naszą tożsamość - mocno eksponuje historię oraz pochodzenie i określa kierunki ekspansji w przyszłość. Bez tego 'ducha' nie można zapuszczać korzeni, siać i zbierać owoców pracy. Tam, gdzie skończyli swoją drogę poprzednicy, my rozpoczynamy swój marsz. Musimy wiedzieć kim oni byli, gdzie spoczęli zanim przekażemy dzieciom, żeby i one wiedziały kim są i co mają robić!

Ja także będę w sobotę 9 listopada pod murem żydowskiego cmentarza w Pile i zapalę własne światło. Bez wątpienia będzie jednym z wielu...

[dudi]

Jutro wybieram się do Jastrowia i przy okazji zapalę znicz na cmentarzu żydowskim.

[Witosa]

O godzinie 19.20 tak to wyglądało.

[MaksLen]

Stoję właśnie przy zniczach. Jest ich 5 szt. Ciekawe że okoliczni mieszkańcy podchodzą i pytają z zaciekawieniem o co chodzi.

[Witosa]

Tak wyglądało o 22.30

[dudi]

Byłem dzisiaj i wywiało gdzieś kartki z informacjami. Może przyczepić je na płocie lub zrobić tabliczkę, bo ludzie pytają się czy kogoś tu nie zamordowano.

[ziolek]

Wszystkim przybyłym, którzy zapalili znicze serdecznie dziękuję. W sposób symboliczny mogliśmy uczcić pamięć o ofiarach. Jeszcze raz dzięki! :)

P.S. Zniknięcie kartek również niestety zauważyłem. Nie wiem czym tłumaczyć ten fakt, a można go tłumaczyć na różne sposoby, więc powstrzymam się od publicznych dywagacji na ten temat.

[wojtaq]

Czuję się wywołany do tablicy, a na początek wyjaśnienie okoliczności zdjęcia, które wywołało nieco zamieszania w bieżących Faktach Pilskich.

Spotkaliśmy się z ziolkiem ok. godz. 18:00 pod płotem Szkoły Policji, kiedy paliły się pierwsze lampki. Pod nimi ułożonych było kilkanaście egzemplarzy informacji o rocznicy. Ponieważ Piotrek ustalił ze Szkołą nieco inne miejsce upamiętnienia, więc przenieśliśmy całość (bez urazy) kilka metrów dalej dla większej czytelności zdarzenia. Oczywiście zapaliliśmy także własne światełka!



Ujęcie, kiedy Piotrek pochyla się nad lampkami uwieczniłem aparatem i wysłałem do redakcji, a naczelny wkleił do materiału. No i stało się, że komuś przeszkadzała ręka w kieszenie, że nie licowała z powagą sytuacji i takie tam ble, ble, ble... Padło na mnie, ale nie zamierzałem dyskutować i tu w sukurs przyszedł Piotrek wziąwszy na siebie niezamierzone faux-pas. Ciekawe czy spostrzegawczy wujek Dobra Rada sam coś zrobił od siebie, ale to już nie moja sprawa, tia :mryellow:



Kartki, cóż - jak to papier... Z pewnością jedne wywiało, inne zabrali przechodnie, pojedynczy egzemplarz wziąłem sobie na pamiątkę. I tak miało być bez dociekania przyczyn ich braku. Bo to nie prywatne osoby miały wziąć na siebie obowiązek umieszczenia osobnej informacji o rocznicy. Zarówno pan komendant, jak pan prezydent zobowiązali się do oznaczenia i upamiętnienia - może nie tyle okazji do złożenia hołdu, co m.in. miejsca po byłym cmentarzu żydowskim. Miało to być zrobione podobnie do innych obiektów charakterystycznych dla przeszłości naszego miasta. Bo potwierdzenie ich obecności tak w czasach dawnej świetności, jak obecnych jest istotne dla zachowania ciągłości historycznej Piły. To równie ważne okoliczności, jak potwierdzenie nadania praw miejskich i powiązane uroczystości 500 lecia. Być może nawet ważniejsze, choćby przez trwały ślad, jaki miałyby zostawić.

A tak się nie stało, więc zażalenia w sprawie 'kartek' kieruję na ręce magistratu i komendanta Szkoły Policji! Gdzie wasze zapewnienia i słowo, jakie daliście społeczeństwu panowie? Jaką wartość mają wasze obietnice, skoro w zastępstwie załatwia te rzeczy społeczeństwo? Jeśli mamy mierzyć i ufać wartości naszych wyborów, to nie dziękujcie nam opieszałością, a nawet lekceważeniem. Widzę, że dużo w Pile już zrobiono i jeszcze bogatsze są plany na przyszłość jeśli chodzi o decyzje strategiczne. Lecz między nimi są drobiazgi, które znaczą dla wielkich to samo, co szczypta soli w smaku wykwintnej potrawy.

[pneuma1977]

Tak na marginesie pozwolę sobie już teraz zwrócić uwagę, że w przygotowywanej przez Panów: Macieja Usurskiego i Rafała Rutę oraz mojej publikacji dokumentującej obiekty architektoniczne prawie całej Piły, które zostały ujęte na fotografiach lotniczych wykonanych w latach 1916-45 znajdą swoje poczesne miejsce również wszystkie pilskie świątynie i obiekty sakralne a więc m.in. synagoga i cmentarz żydowski. Pozdrawiam Ks. Robert Kulczyński SDB

[dudi]

Ks. Robercie proszę nadal robić to co ks. robi. Książkę kupiłem i czekam na kolejną, może o pilskich żydach?

[pneuma1977]

Witam, historia pilskich Żydów doczekała się już swojego opracowania, (co prawda anglojęzycznego) i o ile dobrze pamiętam została wydana w USA. Swojego czasu miałem przyjemność przeglądać tę książkę w naszym salezjańskim archiwum w Pile. Mi osobiście historia Piły jest szczególnie bliska, ponieważ jest to moje miasto rodzinne i wszystkie związane z nim osoby (jak wiemy różnych narodowości), dzieła, instytucje, miejsca itd. są warte własnego opracowania. Ja z uwagi na moje młodzieńcze pasje spróbowałem razem z Panem Mateuszem Kabatkiem opracować temat lotnictwa pilskiego w latach 1910-45. Mam nadzieję, że książka się Panu podoba. Jak już pisałem pomału również posuwają się prace nad albumem Piła na zdjęciach lotniczych 1916-45. Na dzisiaj dysponujemy prawie całym obszarem miasta. Niestety nie wiemy jeszcze kiedy będziemy mogli te publikację przedstawić mieszkańcom Piły. Ja osobiście noszę w sercu nadzieję, że może uda się to uczynić do końca 2014 r. Natomiast, co pilskich Żydów, najbliższa mi jest pamięć modlitewna o nich. Ufam, że na tej modlitwie uda nam się kiedyś stanąć razem. Co prawda obecnie pracuję duszpastersko w Szczecinie, ale wydaje mi się, że można ogłosić na forum i zaprosić, wszystkie chętne osoby, aby w określonym dniu i godzinie każdy z nas odmówił w swoim domu rodzinnym kilka wybranych psalmów wspominając pamięć pilskich Żydów. Pozdrawiam ks. Robert Kulczyński SDB

[pneuma1977]

Informacja dla ks. Roberta. Mam na imię Arek. Proszę pozdrowić ks. Dubiniec, od Marii z Dołek (ta co korowała drzewa na płot przy budowie kościoła).

Dziękuję Panie Arku w imieniu Ks. Józefa za pozdrawiania. Co prawda nie brałem nigdy udziału w żydowskich ceremoniach pogrzebowych, ale w katolickich używane są przynajmniej 3 psalmy. Proponuję wszystkim chętnym osobą odczytanie w swoim domu tych psalmów (nr 51, 116 i 130) w najbliższy piątek o godz. 20.00 i ofiarowanie ich w intencji wszystkich pilskich Żydów. Pozdrawiam i ewentualnie czekam na informację czy ktoś chciałby się w tą akcję włączyć. Pozdrawiam ks. Robert Kulczyński SDB.

[wojtaq]

Dziś mija 69 rocznica wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau. Data upamiętnia 27 stycznia 1945, kiedy wojska rosyjskie w siłach 100 Lwowskiej Dywizji Piechoty, dowodzonej przez generała-majora Fiodora Krasawina, wyzwoliły to straszne miejsce. Święto Pamięci Ofiar Holocaustu, jakie w związku z tym obchodzimy zostało uchwalone 1 listopada 2005 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w hołdzie ofiar pochodzenia żydowskiego, pomordowanych w czasie II wojny światowej przez Niemców.

Nie wiemy ilu pilskich Żydów zostało zgładzonych w obozie Auschwitz-Birkenau, ale pewnym jest, że 155 Żydów wg. spisu mieszkańców z 17 maja 1939 w Schneidemühl zostało deportowanych w roku 1940 w okolice Lublina co, jak można się domyślać, oznaczało później Majdanek. Inni, którym udało się wcześniej uciec i rozproszyć po całej Europie mieli niewiele więcej 'szczęścia'. Represje, a w końcu śmierć dopadły ich właśnie w Auschwitz, Teresinie, Sobiborze, Sachsenhausen i innych miejscach masowego ludobójstwa, gdzie zawlekli ich z podbitego kontynentu niemieccy zbrodniarze.

Zginęli prawie wszyscy, którzy pospołu z Polakami i Niemcami przez wieki budowali dostatek naszego miasta. W ramy Holocaustu wpisują się także polskie i żydowskie ofiary, tak z czasów wojny, jak i okresu powojennego. Pomyślmy chwilę o cierpieniu milionów, a jeśli ta liczba wydaje się kosmiczna, to choćby w kategorii możliwych sąsiadów wyrwanych przez śmierć z pilskich ulic i domów. W wielu budynkach, które służą pilanom do dziś, mieszkały żydowskie rodziny i ich cień pochyla się nad spokojem zasypiających. Oni strzegą wspólnego dorobku i miejsc, z których tak naprawdę nigdy nie odeszli. Nic im nie jesteśmy winni, prócz pamięci. Więc pamiętajmy!

[Szymon59]

A macewy i inne płyty nagrobne... milczą i czekają. A ludziska piszą, piszą i nic z tego dla pamięci Pilskich Żydów nie wynika!!!

[Krzysztof Ju]

Szymonie, jak sobie wyobrażasz idealne rozwiązanie problemu upamiętnienia pilskich Żydów?

[Szymon59]

Szymonie, jak sobie wyobrażasz idealne rozwiązanie problemu upamiętnienia pilskich Żydów?

Ja niczego sobie nie wyobrażam w tym temacie, moje pomysły na rozwiązanie w/w kwestii nie mają najmniejszego znaczenia, nie ja podejmuję decyzje o przekazaniu znalezisk, tylko Ci którzy obiecali Lapidarium.

[Bocian]

Przypomnij mi, kto obiecał, bo nie pamiętam.

Swoją drogą, ciekawe, czy podczas planowanego remontu brzegów Gwdy odnajdą się jakieś macewy...

[Szymon59]

Kierownictwo Szkoły Policji, jak również pan prezydent Piotr Głowski deklarowali stworzenie miejsca pamięci o cmentarzu żydowskim w Pile, lecz do dziś z deklaracji pozostały tylko puste słowa, a przecież nasze miasto tworzyli przez wieki Polacy, Niemcy i Żydzi. Każda z nacji wniosła swój wysiłek i ofiary, w efekcie Piła nie została zrównana z ziemią i opuszczona, a dziś jest miejscem tętniącym życiem. To zasługa poprzednich pokoleń bez względu na narodowość i wyznanie. Stąd godnym jest upamiętnienie każdej, tu Żydów poprzez zabezpieczenie ogólnodostępnego kawałka byłego kirkutu, żebyśmy mieli materialną podstawę do przekazywania kolejnym generacjom światełka ogólnej pamięci.

Fragment postu Wojtka, jako moja odpowiedź.

Pozdrawiam

[adam]

Na wieść o strasznych mordach na Żydach podczas powstania Chmielnickiego dokonywanych przez jego Kozaków i czerń, pilscy Żydzi opuścili nasze miasto i schronili się w Brandenburgii - Prusach.

[pneuma1977]

Choć dokument ten został umieszczony w temacie o książce "Lotnicza historia ziemi pilskiej 1910-45" to wydaje się, że warto go przywołać również w tym miejscu. Dotyczy jednego z założycieli pilskich lotniczych zakładów Albatrosa Otto Israela Wienera ur. 1873 r. (w dokumencie jest błąd w dacie).