Powstanie Wielkopolskie

[Emce]

Kiedy i gdzie będzie można nabyć książkę?

[Krzysztof Ju]

Prawdopodobnie w drugiej połowie listopada pojawi się oficjalna informacja o tym jak/gdzie można zdobyć książkę.

[Krzysztof Ju]

Książka będzie prezentowana na uroczystej Sesji Rady Miasta w dniu 11 listopada o godz. 12 w Sali Miejskiej przy ul. Dąbrowskiego. Być może wtedy będzie można ją dostać.

[Krzysztof Ju]

Aktualizacja: nie być może, a na pewno książka będzie dostępna na godzinę przed ww. sesją.

[Krzysztof Ju]

Film "Powstanie Wielkopolskie. Czarnków odzyskany" w RCK

Już 9 grudnia o godz. 17 w Regionalnym Centrum Kultury w Pile odbędzie się seans filmu “Powstanie Wielkopolskie. Czarnków odzyskany”. Tuż po nim odbędzie się rozmowa z twórcami. Najnowsza produkcja TV ASTA to dokument fabularyzowany, którego premiera kinowa miała miejsce 11 listopada w Kinie Światowid w Czarnkowie.

Część scen do filmu było nagrywanych w skansenie w Osieku oraz w Muzeum Okręgowym w Pile. Wnętrza muzealne imitowały Czarnków, Poznań i Piłę. Produkcja była wyświetlana na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Historycznych i Wojskowych w Warszawie.

Film opowiada historię dwóch kuzynów Zdzisława Orłowskiego oraz Włodzimierza Raczyńskiego, którzy przy pomocy mieszkańców Czarnkowa i dzięki swojej heroicznej postawie przywrócili Czarnków na mapę odrodzonej Polski. – mówi Paweł Różycki, reżyser i scenarzysta filmu.




Film porusza temat powstania w odniesieniu do zdarzeń na północy Wielkopolski. Kiedy w I wojnie światowej działania zbrojne się zakończyły, Polacy chwycili za broń – wybuchło Powstanie Wielkopolskie. 5 stycznia 1919 roku Czarnków przystąpił do walk wyzwoleńczych.

Jest to jak dotychczas największa produkcja filmowa TV ASTA, w której realizację zaangażowanych było kilkadziesiąt osób, w tym grono aktorów oraz producent i operator z łódzkiej szkoły filmowej. Dzięki ich pomocy, mam nadzieję, widzowie obejrzą film, który ich zainspiruje do poszukiwań własnej lokalnej tożsamości – dodaje Paweł Różycki.

Bezpłatne bilety na seans są dostępne w kasie RCK.


Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 28 listopada 2017

[Krzysztof Ju]

W zasobach biblioteki cyfrowej Staatsbibliothek zu Berlin oraz Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej jest dostępna niemieckojęzyczna książka o walkach Grenzschutzu z powstańcami wielkopolskimi pod Nakłem i Bydgoszczą pt. "Der Todeskampf der Ostmark 1918/19. Die Geschichte eines Grenzschutzbataillons" pióra Karla Stephana. Wydawnictwo wyszło nakładem własnym autora w Pile przy dawnej Bismarckstrasse 10.

[Krzysztof Ju]

Film dokumentalny "Powstanie Wielkopolskie. Czarnków odzyskany" oraz film sprzed dwóch lat "Powstanie Wielkopolskie. Most na Noteci", oba nakręcone przez TV-Asta, można obejrzeć w całości na stronie vod.pl pod adresem https://vod.pl/filmy-dokumentalne/powst ... ny/1x69p38

[Krzysztof Ju]

100 lat temu w Białośliwiu...

27 grudnia 1918 roku. W Poznaniu gości Ignacy Paderewski, co staje się spontanicznym impulsem do wybuchu niepodległościowego zrywu. Sto kilometrów dalej, w Nieżychowie koło Białośliwia, o godzinie 14. rozpoczyna się tajne zebranie w hali miejscowej gorzelni.

Przewodniczy mu ks. Klemens Zieliński, proboszcz parafii w Kosztowie. Przybywa około 60 mieszkańców okolicznych wsi. Białośliwianie, siedmiu mężczyzn, przyjeżdżają furmanką Franciszka Bruskiego. Ósmą osobą na wozie jest Florian, małoletni syn Franciszka.

Tematem spotkania jest sytuacja w Wielkopolsce. Zebrani podejmują decyzję o rozpoczęciu działań zmierzających do zorganizowania oddziałów powstańczych. Na komendanta grupy białośliwskiej zostaje wybrany Franciszek Bruski.

Pod osłoną nocy komendant odbywa spotkania z zaufanymi Polakami pod kątem werbunku do oddziału. Udaje mu się pozyskać 59 mężczyzn. 19-osobowy oddział powstaje też w Nieżychowie.

Wczesny sobotni ranek 4 stycznia 1919 roku. Podkomendni Franciszka Bruskiego zbierają się przy mostku w okolicy Wymysłowa, by wyruszyć w kierunku Białośliwia. Marsz ubezpiecza oddział przedni, który jako jedyny jest uzbrojony. Na czele powiewa polski sztandar, uszyty przez żonę komendanta. Na nim biały orzeł, dzieło malarza Stefana Orczykowskiego.

Zaskoczenie w Białośliwiu jest całkowite. Niemieckie urzędy bez większych przeszkód obsadzane są powstańcami: sołectwo, komisariat policji, poczta, dworzec, zarząd kolei wąskotorowych. Oddział proklamuje polską władzę, a w domu Franciszka Bruskiego utworzona zostaje komendantura. Stąd dokonywane są zmiany warty przy zdobytych punktach. Leonia Bruska krząta się przy kuchennym piecu, przygotowując dla powstańców posiłki.

Sytuacja we wsi pozostaje spokojna jedynie przez dwa dni. 6 stycznia 1919 roku miejscowi Niemcy Hoffman i Knape jadą do Piły, aby sprowadzić stamtąd żołnierzy niemieckich. Komendant Bruski powiadamia o tym fakcie komendanta powiatowego w Wyrzysku ppor. Teodora Górskiego. Prosi jednocześnie o zaopatrzenie w większą ilość broni. W szybkim tempie otrzymuje 15 karabinów ręcznych, które wydaje przybyłym do Białośliwia posiłkom z Bąkowa.

Powstańcy zostają ulokowani na dworcu kolejowym. Ich zadaniem jest rewizja pociągów kursujących na trasie Piła-Bydgoszcz. Nie mają jeszcze świadomości, że najbliższej nocy przeciwnik posłuży się fortelem. Jadący koleją pod dowództwem Keglera 40-osobowy oddział ze stacjonującego w Pile 149 pułku piechoty zatrzymuje pociąg kilka kilometrów przed stacją. Miejscowi Niemcy prowadzą żołnierzy przez las i pola wprost na budynek komendantury. Tymczasem pociąg, z prawie godzinnym opóźnieniem, wjeżdża na peron w Białośliwiu. Powstańcy nie znajdują w nim niczego podejrzanego i odprawiają go w dalszą drogę.

Zagrywka z pociągiem jest dla Polaków myląca. Komendant Bruski sądzi, że w takiej sytuacji uderzenie wroga nastąpi od północy. Wysyła w tamten rejon cały swój oddział. Kiedy okazuje się, że działa tam tylko jeden niemiecki patrol, powstańcy wracają do Białośliwia. W tym czasie we wsi toczą się już walki. Ogień kierowany jest z gospodarstw niemieckich, znajdujących się po drugiej stronie ulicy, naprzeciwko komendantury. Siła uderzenia jest tak duża, że w ciągu godziny Niemcy opanowują całą wieś.

Franciszek Bruski zostaje aresztowany w momencie, gdy w piwnicy usiłuje zniszczyć akta i spis powstańców. Wykorzystując chwilę zamieszania, pod osłoną nocy udaje mu się zbiec do Wyrzyska i dalej do Kcyni, gdzie dołącza do innego oddziału. Szczęśliwie ucieka też część powstańców.

Rankiem 7 stycznia 1919 roku Niemcy aresztują 30 mieszkańców Białośliwia. Zostają przewiezieni do więzienia w Pile i oskarżeni o zdradę stanu. Po kilku dniach niektórzy wracają do domów. Wieś jest znów pod niemiecką komendanturą. Władzę utrzymuje sformowany przez Niemca Urlicha 150-osobowy oddział straży obywatelskiej.

W nocy z 11 na 12 stycznia pod most na Noteci podchodzi jedenastu powstańców z kompanii margonińskiej pod dowództwem Maksymiliana Bartscha. Mają z sobą smołę, w porcie noteckim znajdują benzol. Podkładają ogień pod drewniany most, by uniemożliwić dokonywanie przerzutów oddziałów Grenzschuztu z Piły przez Noteć do Szamocina. Powstańcy bez jednego wystrzału obezwładniają 30-osobową straż graniczną.

Ostatni niemiecki żołnierz opuszcza Białośliwie 22 stycznia 1920 roku. Nazajutrz, po przeprawieniu się o godzinie 8 rano przez Noteć, do wioski wkraczają żołnierze trzeciej kolumny 7. Pułku Strzelców Wielkopolskich, którą stanowi III batalion z przydzielonymi sekcjami telegrafistów i ułanów pod dowództwem porucznika Stanisława Bujakiewicza. Mieszkańcy witają ich entuzjastycznie. Na spotkanie mundurowym wychodzą dziewczęta ubrane w białe suknie. Mają skrępowane ręce, co ma obrazować Polskę pod pruskim jarzmem. Żołnierze rozcinają pętle na znak tak długo oczekiwanego oswobodzenie z niewoli.

11 listopada 1938 roku z okazji 20 rocznicy odzyskania niepodległości w sali pana Sawińskiego wystawiono przedstawienie teatralne.

Kiedy wybuchła druga wojna światowa, ludzie ci zostali w pierwszej kolejności aresztowani, uwięzieni, rozstrzelani. Oprócz nielicznych zdjęć, które utrwaliły ich wizerunki, pozostał przede wszystkim mit niezwyciężonych wielkopolskich bohaterów oraz wielka lekcja patriotyzmu dla następnych pokoleń Polaków.

Franciszek Bruski, komendant oddziału powstańców wielkopolskich w Białośliwiu, zmarł w 1954 roku wieku 76 lat. Trzy lata później na wniosek Prezydium Gminnej Rady Narodowej z części ulicy Podgórnej wydzielono nową ulicę 4 Stycznia.

Najdłużej z białośliwskich powstańców żył Leon Bartoszek. W 1996 roku, rok przed śmiercią, uhonorowano go tytułem ,,Zasłużony dla Białośliwia”. Mało kto zdawał sobie sprawę, że skromny rolnik z ulicy Kościuszki walczył kiedyś w powstaniu.


Źródło: www.faktypilskie.pl
Data wydania: 3 stycznia 2018

[Krzysztof Ju]

Pracujemy nad obchodami 100. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego

Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 października 2017 r. ustanowiła rok 2018 Rokiem Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Również Piła włączyła się w obchody uczczenia zwycięskiego powstania, które stało się ukoronowaniem „najdłuższej wojny nowoczesnej Europy”.

Wczoraj Prezydent Piotr Głowski spotkał się z panem Janem Ryszardem Garbarczykiem - Prezesem Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, by omówić kolejne działania związane z obchodami.

Już od ubiegłego roku, wspólnie z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego Koło nr 9 im. Kpt. Teofila Spychały, pracujemy nad programem obchodów. W tym celu powołany został m.in. Pilski Komitet Honorowy Obchodów 100. Rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę i 100. Rocznicy Wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.
Pierwszym zrealizowanym w ramach współpracy projektem jest wydana w 2017 r. publikacja autorstwa Wojciecha Kicmana – „Powstańcy Wielkopolscy 1918-1919 mieszkańcami Piły”. Książka zawiera nazwiska i biogramy uczestników powstania, którzy w różnych okresach swojego życia byli mieszkańcami naszego miasta.

W grudniu ubiegłego roku, po uroczystych obchodach inaugurujących Rok Pamięci Powstania, na bramach Cmentarza Komunalnego w Pile, odsłonięte zostały tablice informacyjne poświęcone powstańcom spoczywającym na pilskim cmentarzu. Kolejnym etapem jest znakowanie grobów powstańców.

Już dziś zapraszamy Państwa na uroczystość nadania rondu na skrzyżowaniu ulic Prymasa Stefana Wyszyńskiego i Bolesława Prusa imienia płk. Kazimierza Rybickiego. Uroczystość odbędzie się 7 lutego br. o godzinie 12:00.

O kolejnych projektach będziemy informować Państwa na bieżąco.


Źródło: www.pila.pl
Data wydania: 17 stycznia 2018

[Krzysztof Ju]

Pułkownik Rybicki patronem ronda w Pile

11 Listopada 2017 r. Rada Miasta Piły, Uchwałą Nr XLIII/582/17, nadała rondu u zbiegu ulic Prymasa Stefana Wyszyńskiego i Bolesława Prusa imię Płk. Kazimierza Rybickiego.


fot. pila.pl

Dziś, z inicjatywy Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, odbyło się spotkanie okolicznościowe, na które przybyli uczniowie pilskich szkół, przedstawiciele władz miasta oraz rodziny powstańców, w tym Pani Barbara Sowa – wnuczka Płk. Rybickiego.

Postać pułkownika przybliżył Pan Wojciech Kicman- autor wielu publikacji dotyczących historii regionu, w tym m.in. książki Pułkownik Kazimierz Zygmunt Rybicki – Powstaniec Wielkopolski, czy wydanej w ubiegłym roku publikacji: Powstańcy Wielkopolscy 1918-1919 mieszkańcami Piły.


fot. Płk. Rybickiego pochodzi z książki Powstańcy Wielkopolscy 1918-1919 mieszkańcami Piły

Płk Kazimierz Zygmunt RYBICKI urodził się w 1897. Uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim 1918/1919. W okresie 1919-1939 oficer Wojska Polskiego, uczestnik "Wojny Obronnej 1939". Aresztowany przez NKWD, wywieziony na Syberię. Od 1941 oficer Armii gen. Andersa , walczył m.in. pod Monte Cassino.

Odznaczony Krzyżem Złotym i Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Od 1948 Płk Kazimierz Rybicki mieszkał w Pile, przy al. Niepodległości. Zmarł 6 stycznia 1985 r. w Pile. Został pochowany na miejscowym Cmentarzu Komunalnym.

Imię Płk. Kazimierza Rybickiego zostało nadane 27 września 2008 r. Rejonowej Organizacji LOK w Pile. Niektóre pamiątki i mundury po Płk. Kazimierzu Rybickim zostały przekazane przez rodzinę do Muzeum Okręgowego w Pile.

Dzisiejsze wydarzenie było kolejnym elementem obchodów 100-lecia wybuchu Powstania Wielkopolskiego.


Autor: Katarzyna Sztafel
Źródło: www.pila.pl
Data wydania: 7 lutego 2018

[Krzysztof Ju]

Powstaje kolejny film o Powstaniu Wielkopolskim

“Powstanie Wielkopolskie. Bitwa o Chodzież” – to tytuł najnowszej produkcji TV ASTA. W sobotę rozpoczęły się zdjęcia do tej produkcji.

Na planie będzie można spotkać Roberta Gulaczyka, aktora, który użyczył swej twarzy Vincentowi van Goghowi w nominowanym do Oscara filmie „Twój Vincent”. Robert Gulaczyk wcieli się w postać porucznika Kowalskiego, dowódcy wojsk powstańczych. Zdjęcia powstają w Chodzieży, Pile, Osieku, czy Skrzatuszu.


fot. Paulina Michałek-Komorowska. Więcej zdjęć w linku poniżej.


Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 20 lutego 2018

Dotacja na popularyzację obchodów 100. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego

Zadanie publiczne pt.: „Pilanie – Powstańcom Wielkopolskim 1918/1919 etap I – popularyzacja obchodów 100. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 w mieście Piła” będzie zrealizowane w okresie od 19 lutego do 12 maja 2018 roku. Umowę na wykonanie zadania z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 Koło nr 9 im. Kpt. Teofila Spychały w Pile podpisała w piątek, 16 lutego, zastępca prezydenta Piły – Beata Dudzińska.

W ramach zadania zostaną zakupione i umocowane flagi powstańcze w miejscach upamiętniających Powstanie Wielkopolskie 1918/1919 na terenie miasta Piły oraz zakupione 2 komplety mundurów powstańczych.

Wartość dotacji to 8 700 złotych.


Źródło: www.tetnoregionu.pl
Data wydania: 19 lutego 2018

[Krzysztof Ju]

Zbliża się rocznica Powstania Wielkopolskiego

Rodziny Powstańcze są honorowym patronem tegorocznej – setnej rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Główne obchody zaplanowano na 27 grudnia w Warszawie i Poznaniu. Ale wiele będzie się dziać przez cały rok i to w całej Wielkopolsce.

27 grudnia 1918 roku Wielkopolanie chwycili za broń i po 52 dniach walk i wsparciu międzynarodowym doprowadzili do przyłączenia ziem wielkopolskich do Rzeczypospolitej. W Wielkopolsce mieszka jeszcze wielu potomków tych bohaterów sprzed stu lat.

– To są albo bezpośrednio pradziadowie, dziadowie, albo to są krewni, ta liczba osób, które identyfikują się rodzinnie z powstańcami w Wielkopolsce są naprawdę imponujące, dlatego tak zależało mi na tym, aby patronatem nad tymi obchodami był patronat Rodzin Powstańczych. – mówi Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego

Ta idea bardzo spodobała się Wielkopolanom

– patriotycznie bardzo dobre, ale obojętne politycznie

Taka idea właśnie przyświecała marszałkowi, który chciał w ten sposób uhonorować dużą społeczność. Także w Pile jest wiele rodzin powstańczych. Pomimo, że Piła przed stu laty była miastem niemieckim, ale tu już po wojnie osiedliło się wielu powstańców i ich potomków. Dziś ich szczątki spoczywają na pilskim cmentarzu. Ich groby zostaną oznaczone medalionami – Powstaniec Wielkopolski, by…

– Upamiętnić Powstańców Wielkopolskich i mieszkańców Piły, którzy tą Piłę budowali, no i trzeba było stworzyć ewidencję tych grobów, na których mieszkańcy leżą, mamy ich 55. – tłumaczy Ryszard Garbarczyk, prezes Koła nr 9 Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919

W zbiórkę pieniędzy na renowacje i oznaczenie grobów włączyli się kibice Lecha Poznań.

– Z ogromnym podziwem obserwowałem 1 listopada i w okolicach 1 listopada tych młodych ludzi, którzy zbierają pieniądze na renowację mogił i na oznakowanie tych mogił. – dodaje Tadeusz Musiał, Prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919

W Pile z tej okazji dodatkowo będą opublikowane dwie książki. Ponadto członkowie pilskiego koła Pamięci Powstania Wielkopolskiego, chcą aby ten skwer też nosił nazwę Stulecia Powstania Wielkopolskiego, a na budynku banku powstał mural Teofila Spychały – patrona pilskiego koła. Także Telewizja Asta włączyła się obchody stulecia.

– Najlepszym sposobem będzie powstanie filmu opartego Powstanie Wielkopolskie dotyczące bitwy o Chodzież, największej bitwy Powstania Wielkopolskiego na terenie północnej Wielkopolski i wydaje się nam, ze to będzie uhonorowanie tym filmem największej na tych terenach, będzie to uhonorowanie powstańców i setnej rocznicy wybuchu powstania. – mówi Paweł Różycki, reżyser i scenarzysta filmu ” Powstanie Wielkopolskie. Bitwa o Chodzież ”

Telewizyjna premiera filmu – oczywiście 27 grudnia.

A już na przełomie marca i kwietnia marszałek ogłosi konkurs dla organizacji pozarządowych na organizację imprez związanych z tą rocznicą. Do rozdania będzie 1,5 mln zł.


Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 18 marca 2018

[Krzysztof Ju]

Piotr Łossowski w swej książce pt. "Między wojną a pokojem. Niemieckie zamysły wojenne na wschodzie w obliczu traktatu wersalskiego. Marzec-czerwiec 1919 roku" (Warszawa, 1976) opisuje przygotowania do niemieckiej agresji mającej zdławić powstanie wielkopolskie i przywrócić wschodnie granice Niemiec do stanu sprzed 1914 roku.

Na stronie 121 dowiadujemy się, że wiosną 1919 roku na odcinku Piła-Bydgoszcz-Toruń koncentrowano wojsko i tam też kierowano posiłki z głębi Niemiec i krajów nadbałtyckich. Na następnych stronach umieszczono dwie mapki z lokalizacją wojsk wg danych polskiego wywiadu. Rejon pilski znajdował się w pasie niemieckiej 4 Dywizji Piechoty. Prawdopodobnie autorowi chodziło o 4. Division, ale wtedy nie byłaby to dywizja piechoty, bo poza brygadami piechoty posiadała też jednostki artyleryjskie, lotnicze i inżynieryjne.

Pod koniec książki, strona 332, autor z szeregu przyczyn uznaje, że najważniejszą przyczyną, która zniweczyła plany niemieckiej ofensywy, były wystąpienia i strajki kolejarzy w drugiej połowie czerwca 1919 r. we Wrocławiu, Pile, Tczewie i Gdańsku. Opatruje to przypisem do pracy Georga Cleinowa "Der Verlust der Ostmark", strona 335.

[Krzysztof Ju]

Ronda na cześć kobiet z Powstania Wielkopolskiego?

4 ronda w Pile nazwane nazwiskami Matek Chrzestnych Powstania Wielkopolskiego? To propozycja Kongresu Kobiet Północnej Wielkopolski oraz Ogólnopolskiego Strajku Kobiet w Pile. ​

Iwona Kamińska-Lech oraz Marta Miciak złożyły wniosek do Urzędu Miasta w Pile, aby cztery ronda na ul. Wawelskiej w Pile nosiły nazwy:
– Zofii Sokolnickiej,
– Janiny Omańkowskiej,
– Heleny Rzepeckiej,
– Anieli Tułodzieckiej (lub sióstr Anieli i Zofii Tułodzieckich).

– Powstanie Wielkopolskie było kobietą! Gdyby nie kobiety, przebieg Powstania Wielkopolskiego mógłby mieć zupełny inny finał. Jasne, że były panie uczestniczące czynnie w walce. Były też i takie, które narażając własne życie nielegalnie uczyły i kształciły przyszłych Powstańców Wielkopolskich – przekonują pomysłodawczynie wniosku.


Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 2 lipca 2018

[Krzysztof Ju]

Matki Chrzestne Powstania Wielkopolskiego

Matki Chrzestne Powstania Wielkopolskiego – to tytuł wykładu, który poprowadzi dr Paweł Cieliczko z Fundacji Kochania Poznania. Spotkanie z historią w najbliższy czwartek o godz. 18.00 w Pile.

Spotkanie odbędzie się w Pile, przy ul. Medycznej 34 (dawniej Matwiejewa 34 – hotel wojskowy – wejście z lewej strony budynku).



Spotkanie z historią jest związane z pomysłem nadania imion Matek Chrzestnych Powstania Wielkopolskiego rondom w Pile. Wykład ma przybliżyć postacie: Zofii Sokolnickiej, Janiny Omańkowskiej, Heleny Rzepeckiej oraz sióstr Anieli i Zofii Tułodzieckich.

– Te kobiety odegrały znaczące role w Powstaniu Wielkopolskim, którego setna rocznica przypada w roku 2018, w Roku 100-lecia Praw Kobiet – mówią organizatorki spotkania Marta Miciak i Iwona Kamińska-Lech.

Wstęp na spotkanie jest wolny.


Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 10 lipca 2018

[Krzysztof Ju]

Roman Kilarski w "Organizacja wywiadowcza Reinharda Gehlena" (Warszawa 1978) na stronie 41-42 lub 63 wspomina o tym, że feldmarszałek Paul von Hindenburg z prezydentem Republiki Weimarskiej Friedrichem Ebertem planowali w 1919 r. uderzyć na Polskę. Czy tylko w ramach stłumienia powstania wielkopolskiego czy też zduszenia niepodległości Polski? Tego autor nie precyzuje, ale w przypisie odsyła do zagranicznej publikacji, gdzie może jest więcej informacji o niemieckich planach.

[Krzysztof Ju]

Na stronie cmentarz.pila.pl pojawiła się zakładka pn. "Upamiętnieni" z listą i dokładną lokalizacją 48 powstańców wielkopolskich pochowanych na cmentarzu komunalnym w Pile.

[Krzysztof Ju]

Nowy park i skwer w Pile upamiętnią bohaterów sprzed lat

Piła ma nowy park. Jego patronką została urodzona w naszym mieście siostra Tekla Anna Budnowska. Decyzją miejskich radnych nazwę zyskał też skwer przy ulicy Bydgoskiej.

Decyzje te zapadły na sierpniowej sesji Rady Miasta. Radni zdecydowali, że za park gminny uznano teren położony w rejonie Bulwarów Chatellerault pomiędzy al. Jana Pawła II a ul. 11 listopada. W tej samej uchwale miejscu temu nadano nazwę: Park nad Gwdą im. Tekli Budnowskiej.

- Propozycja patrona dla parku gminnego odnosi się do Tekli Budnowskiej - siostry Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi i rodowitej pilanki. Tekla Budnowska urodziła się 7 lipca 1907 r. w Pile, w dzieciństwie zamieszkując wraz z rodziną w jednej z kamienic przy dzisiejszej ul. 11 Listopada. Podczas II Wojny Światowej będąc przełożoną domu w szkole przyklasztornej w Łomnej ukrywała dzieci żydowskie, którym następnie starała się zapewnić nowe dokumenty tożsamości i wywieźć w bezpieczne miejsce (...) Nieopodal parku gminnego, również w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Gwdy, znajduje się skwer im. Ireny Sendlerowej. Powyższe sprawia, że nadanie parkowi gminnemu imienia Tekli Budnowskiej stanowić będzie połączenie tematyczne, gdyż obie postaci podczas II wojny światowej narażając własne życie ratowały dzieci żydowskie od niechybnej śmierci z rąk okupanta - czytamy w uzasadnieniu do przyjętej na wtorkowej sesji uchwale pilskiej Rady Miasta.

Na sierpniowej sesji pilscy radni przyjęli również uchwałę, na mocy której skwerowi u zbiegu ul. Bydgoskiej i al. Powstańców Wielkopolskich nadano nazwę 100-lecia Powstania Wielkopolskiego 1918 - 1919. Z wnioskiem o to wystąpiło do miejskich władz pilskie koło Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Na skwerze od 1999 roku stoi obelisk upamiętniający Powstańców Wielkopolskich. - Nadanie skwerowi nazwy będzie wyrazem szacunku dla Powstańców Wielkopolskich, którzy zamieszkiwali w Pile po wyzwoleniu w 1945 roku, wnosząc istotny wkład w jej odbudowę (...) W kontekście naszego regionu warto utrwalać wiedzę o tym, że to właśnie w wyniku powstania 1918 - 1919, Wielkopolska ostatecznie weszła w granice państwa polskiego, a na jej terytorium wprowadzono zasady rozejmu z Compiegne z 11 listopada 1918 roku, kończącego I Wojnę Światową - czytamy w uzasadnieniu.


Źródło: www.zycie.pila.pl
Data wydania: 29 sierpnia 2018

[Krzysztof Ju]

“Powstanie Wielkopolskie. Bitwa o Chodzież” – trailer

“Powstanie Wielkopolskie. Bitwa o Chodzież” – zbliża się data premiery filmu TV ASTA. Dziś prezentujemy trailer filmu.

W filmie produkcji TV ASTA główną rolę zagrał Robert Gulaczyk, który wcielił się w rolę porucznika Kowalskiego. Aktor znany jest z tytułowej roli nominowanego do Oskara “Twojego Vincenta”.




A tak powstał film o Bitwie o Chodzież:


Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 9 września 2018

[Krzysztof Ju]

Pamięć o zasłużonych kobietach. Piła ma skwer Matek Chrzestnych Powstania Wielkopolskiego

Wychowywały i uczyły przyszłych Powstańców Wielkopolskich - nazywane Matkami Chrzestnymi Powstania Wielkopolskiego kobiety mają w Pile swój skwer.

Z wnioskiem o uhonorowanie Matek Chrzestnych Powstania Wielkopolskiego wystąpiły pilskie działaczki Ogólnopolskiego Kongresu Kobiet Iwona Kamińska-Lech oraz Ogólnopolskiego Strajku Kobiet, Marta Miciak. - "Ojców" Powstania znamy wielu, ale o "matkach" tego zrywu nie słyszymy. Kobiety, o których mowa szkoliły przyszłych Powstańców, wychowywały ich i zachęcały do walki - tłumaczy Iwona Kamińska-Lech.

We wtorek, 25 września radni pilskiej Rady Miasta zdecydowali, że imię Matek Chrzestnych Powstania Wielkopolskiego będzie nosił skwer u zbiegu ulic: Prostej, Wałeckiej i al. Niepodległości.

- Na terenie skweru planowane jest usytuowanie tablic informacyjnych przedstawiających sylwetki oraz biografie Anieli i Zofii Tułodzieckich, Zofii Sokolnickiej, Heleny Rzepeckiej, Janiny Omańkowskiej, Emilii Chłapowskiej oraz Klary Budnowskiej. Wymienione kobiety prowadziły w trakcie Powstania Wielkopolskiego szeroko zakrojoną działalność edukacyjną, dziennikarską, publicystyczną, konspiratorską oraz szerzącą patriotyzm. Nadanie nazwy Matek Chrzestnych Powstania Wielkopolskiego pozwoli na uhonorowanie wszystkich kobiet zaangażowanych w działania militarne i społeczne w latach 1918-1919 - tłumaczą przedstawiciele Urzędu Miasta w Pile.



Na rozpatrzenie czekają jeszcze inne wnioski o nadanie nazw. Jak informowaliśmy w Życiu Piły - jest propozycja, by w taki właśnie sposób uhonorować też Romana Dmowskiego i Fundację Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

Inicjatorzy upamiętnienia Romana Dmowskiego proponują, by jego imię nosiło rondo u zbiegu ulic Promiennej i Staropolskiej na Zielonej Dolinie. Jak informuje Tygodnik Pilski - władze Piły chcą jednak wskazać w tym celu inną lokalizację w centrum miasta, tak by miejsce noszące imię Romana Dmowskiego znajdowało się w pobliżu ulicy marszałka Józefa Piłsudskiego. Z informacji Tygodnika Pilskiego wynika też, że imię Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy ma nosić tzw. "Okrąglak", czyli jadłodajnia dla ubogich i bezdomnych przy ulicy Ludowej w Pile.


Źródło: www.zycie.pila.pl
Data wydania: 26 września 2018

[Krzysztof Ju]

„Powstanie Wielkopolskie. Bitwa o Chodzież” – premiera

W Regionalnym Centrum Kultury w Pile odbyła się uroczysta premiera filmu „Powstanie Wielkopolskie. Bitwa o Chodzież”. Główną rolę gra w nim Robert Gulaczyk znany z filmu Twój Vincent. To największa dotychczasowa produkcja w historii Telewizji Asta.

9 dni zdjęciowych w trudnych mroźnych warunkach, dziesiątki statystów i zaangażowanych osób, niezliczone duble. Tak wyglądała praca nad najnowszym filmem TV ASTA „Powstanie Wielkopolskie. Bitwa o Chodzież”.

– Największa produkcja TV ASTA pod każdym względem, finansowym, organizacyjnym, produkcyjnym, aktorskim, każdym w zasadzie w stosunku do pozostałych naszych produkcji. Poza tym watek, który poruszyliśmy czyli bitwa o Chodzież – największa bitwa Powstania Wielkopolskiego na terenie Północnej Wielkopolski, więc wymagała od nas ogromu pracy – opowiada Paweł Różycki, reżyser i scenarzysta filmu.

Pracy, którą od teraz będzie można zobaczyć w kinach. We wtorek odbyła się uroczysta premiera najnowszej produkcji TV ASTA. Wśród gości nie mogło zabraknąć znanego z tytułowej roli w nominowanym do Oscara filmie „Twój Vincent” Roberta Gulaczyka, który w Bitwie o Chodzież wcielił się w postać por. Włodzimierza Kowalskiego.

– Ludzie stąd, historia stąd, ja jestem stąd i tak się złożyło, że Tomek z Pawłem zaproponowali mi bardzo ciekawą rolę do zagrania i długo się nie zastanawiałem ale ten sentyment lokalny miał tutaj jak najbardziej znaczenie – przekonuje Robert Gulaczyk, filmowy por. Włodzimierz Kowalski.




Znaczenie miała także pomoc i współpraca z łódzką filmówką co miało nadać produkcji profesjonalnego charakteru. Za umundurowanie aktorów i batalistykę odpowiadało Muzeum Wału Pomorskiego w Wałczu. Nie zabrakło odpowiedniej charakteryzacji oraz efektów specjalnych jak w scenie z mgłą.

– Sami ją wytworzyliśmy. Użyliśmy dymarki i na szczęście utworzyła się mgła. Nie spodziewaliśmy się takiego efektu, a na szczęście bardzo spektakularnie to wyszło – mówi Tymon Tykwiński, operator kamery.

Po miesiącach przygotowań poprzedzających wkroczenia na plan filmowy i 9 dniach zdjęciowych nastał czas kilkumiesięcznej postprodukcji.

– Podczas montażu największym wyzwaniem to przebrnięcie przez bardzo dużą ilość materiału. W sumie nagraliśmy na planie produkcyjnym przez te dziewięć dni, dwadzieścia siedem godzin materiału z dwóch kamer, które trzeba było wyselekcjonować, wybrać najlepsze duble, najlepsze ujęcia – wyjaśnia Kamil Januszewski, montażysta.

A zobaczyć je będzie można w trakcie seansów organizowanych w kinach regionu oraz w TV ASTA. Telewizyjną premierę zaplanowano na 27 grudnia.


Źródło: www.asta24.pl
Data wydania: 24 października 2018

[Krzysztof Ju]

Co zrobiliśmy i zrobimy dla uczczenia niepodległości?

Gra Miejska, Koncert Muzyki Polskiej, Bieg Niepodległości, a do tego wiele innych ciekawych przedsięwzięć na uczczenie 100. Rocznicy Odzyskania Niepodległości i 100. Rocznicy Wybuchu Powstania Wielkopolskiego, które jeszcze przed nami.

Członkowie Powiatowego Komitetu Honorowego Obchodów 100. Rocznicy Wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 i 100. Rocznicy Odzyskania Niepodległości właśnie podsumowali dotychczasowe działania na terenie Piły i powiatu pilskiego dotyczące obchodów tych ważnych historycznych rocznic.
Spotkanie odbyło się 23 października w Biurze Wystaw Artystycznych i Usług Plastycznych w Pile. Otworzył je Jan Garbarczyk, prezes Koła nr 9 w Pile Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego który zaznaczył, że już wiele ciekawych przedsięwzięć miało miejsce w powiecie pilskim, ale na tym nie koniec, bo kulminacja wydarzeń nastąpi w listopadzie i grudniu.

Podsumowania dotychczasowych działań dokonał Wojciech Kicman, regionalista, aktywny działacz Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego, Koła nr 9 w Pile. Warto wspomnieć m.in. o ciekawych wydawnictwach, poświęconych powstańcom, które już się ukazały. Pierwsze, którego autorem jest właśnie Wojciech Kicman to „Powstańcy Wielkopolscy 1918-1919 mieszkańcami Piły”. Liczy ono 116 stron i zawiera spis 113 nazwisk powstańców i 64 biogramy. Drugie wydawnictwo to „Powstańcy Wielkopolscy 1918-1919 mieszkańcami Gminy Ujście”, które liczy 128 stron, zawiera 298 nazwisk powstańców i 39 biogramy. Zostało wydane przy wsparciu samorządu Ujście, podobnie jak kolejne „Powstańcy Wielkopolscy 1918-1919 mieszkańcami Gminy Wyrzysk”. Ono liczy 104 strony, zawiera 196 nazwisk powstańców i 26 biogramów. Członkowie Koła nr 9 mocno zabiegają, aby podobne wydawnictwa ukazały się przy wsparciu gminy Wysoka, Białośliwie i Miasteczko Krajeńskie, gdzie również toczyły się powstańcze walki.


fot. powiat.pila.pl, więcej foto w linku poniżej

Ukazał się również katalog wystawy „Oni walczyli o Polskę 1918-1919”- patrioci regionu Północnej Wielkopolski, autorstwa Marka Fijałkowskiego, historyka Muzeum Okręgowego w Pile, która zawiera 60 biogramów. Wystawa fotograficzna miała miejsce w BWAiUP od 21 września do 13 października i cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. Wydano także katalog kolejnej wystawy „Obóz jeniecki w Pile 1914-1919”, autorstwa historyka Macieja Usurskiego. Otwarcie wystawy miało miejsce 5 października w Muzeum im. St. Staszica w Pile.

Warto wspomnieć, że miały miejsce również inne wydarzenia. W lutym w Pile jedno z rond nazwano imieniem Powstańca Wielkopolskiego pułkownika Kazimierza Rybickiego, a rondo w Wyrzysku nosi imię Powstania Wielkopolskiego. Do tego przybyły dwa murale: w Wysokiej na budynku Ośrodka Upowszechniania Kultury odsłonięto mural przedstawiający atak Powstańców Wielkopolskich na grupę żołnierzy niemieckich, którzy przybyli z odsieczą z Piły, a swoje stanowisko obronne zlokalizowali na wieży kościoła ewangelickiego. Z kolei w Pile, we wrześniu na budynku Zespołu Szkół przy Teatralnej odsłonięto mural z Ignacym Paderewskim, Romanem Dmowskim i Józefem Piłsudskim – trzema ojcami niepodległości, jak zwykło się o nich mówić.

Wiele działań związanych z obchodami 100. rocznicy odzyskania niepodległości realizują również powiatowe placówki kulturalne i oświatowe w ramach rządowego programu „Niepodległa”, na które zdobyły dofinasowanie. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna od 6 września do 6 listopada realizuje projekt edukacyjny „Przystanek Piła i okolice”. Jest to cykl spotkań i wykładów na temat przedwojennej historii Piły i ruchów niepodległościowych. Przed nami, 6 listopada, kolejny ciekawy wykład Romana Chwaliszewskiego „Działalność Konsulatu RP w latach 1928-1934 w Pile. Rola i znaczenie w umacnianiu tożsamości narodowej Polaków”.
9 listopada o godz. 11.00 odbędzie się Gra Miejska pt. „Śladami ruchu niepodległościowego w Pile” do której udziału zapraszamy grupy niezorganizowane, młodzież i mieszkańców Piły. Zapisy do 7 listopada prowadzi Powiatowa i Miejska Bibliotek Publiczna w Pile: czytelnia@bibliotek.pila.pl.

Młodzieżowy Dom Kultury "Iskra" w Pile w ramach projektu „Niepodległa” organizuje z kolei liczne konkursy o tematyce patriotycznej. Zorganizowano już ogólnopolski konkurs plastyczny na Pocztówkę „POLSKA TO MOJA OJCZYZNA”, Konkurs literacki „CZYM JEST NIEPODLEGŁOŚĆ?” i konkurs piosenki „ŚPIEWAMY PO POLSKU”. Nagrody dla laureatów zostaną wręczone podczas Koncertu Muzyki Polskiej w BWA 10 listopada, o godz. 17.00.

- Już teraz zapraszam na koncert, podczas którego wystąpi znakomity Wyrzyski Chór Męski. Z kolei 11 listopada na stadionie przy Okrzei odbędzie się Bieg Niepodległości. Przed nami zatem wiele ciekawych wydarzeń związanych z obchodami odzyskania niepodległości - powiedział Przemysław Pochylski, etatowy członek Zarządu Powiatu w Pile.
10 listopada w MDK „Iskra” odbędą się jeszcze Rodzinne Warsztaty Plastyczne Robienia Flag, Kotylionów i Rozetek, na które już teraz również zapraszamy.

Ciekawe wydarzenia zaplanowali również członkowie Stowarzyszenia Kibice Lecha Poznań i Pilscy Patrioci. Damian Jagła zapowiedział, że również w tym roku na Cmentarzu Komunalnym w Pile 1 listopada odbędzie się zbiórka na groby powstańców, a 27 grudnia w dzień wybuchu Powstania Wielkopolskiego przemarsz z kościoła Świętej Rodziny pod obelisk poświęcony powstańcom przy ul. Bydgoskiej.
Podczas spotkania członków Komitetu ciekawy wykład na temat walki o wolność mieszkańców północnej Wielkopolski wygłosił Roman Chwaliszewski. Była to dobra lekcja historii również dla młodzie0ży szkół średnich, którzy również uczestniczyli w spotkaniu.


Źródło: www.powiat.pila.pl
Data wydania: 24 października 2018

[Krzysztof Ju]

Nakładem wydawnictwa AWR Chronica wyszła właśnie książka dr Marka Rezlera pt. "Nasze Powstanie. W 100 rocznicę Powstania Wielkopolskiego 1918-1919". Jest to bogato ilustrowane popularno-naukowe kompendium wiedzy o powstaniu wielkopolskim. Po obszernych esejach wprowadzających przedstawiono cztery powstańcze fronty w ramach których opisano ponad 90 miejscowości, w tym także Piłę. Szczegóły o książce na stronie www.naszepowstanie.pl


fot. ks. Robert Kulczyński SDB

Za udostępnienie informacji dziękuję Maciejowi Długaszewiczowi oraz ks. Robertowi Kulczyńskiemu SDB.

Warto wspomnieć, że ks. Kulczyński, współautor "Lotniczej historii ziemi pilskiej 1910-1945", jest twórcą jednego z esejów wprowadzających tj. "Podniebni Powstańcy". Zarys historii powstańczego lotnictwa nakreślił również w najnowszym numerze czasopisma "Kronika Wielkopolski" (nr 3 z 2018 r.) w tekście pt. "Lotnictwo wielkopolskie na froncie niemieckim (styczeń-czerwiec 1919 r.). Wybrane zagadnienia".



Ponadto premierę ma też publikacja zbiorowa pod redakcją Księdza poświęcona pierwszej polskiej eskadrze myśliwskiej - "IV Eskadra Wielkopolska (15. Eskadra Myśliwska). 25 V 1919 - 29 VIII 1921". Dostępna jest na stronie wydawcy GRETZA - Robert Gretzyngier. A za niecałe dwa tygodnie, 15 grudnia 2018 r. o godzinie 16:00, w bibliotece publicznej przy ul. Staromiejskiej odbędzie się promocja książki organizowana przez Pilskie Muzeum Wojskowe i jak sami piszą: "Co łączy tę książkę z Piłą? Jej redaktorem jest Pilanin, dzięki któremu mogliśmy poznać lotniczą historię ziemi pilskiej 1910-1945. Kilka samolotów Fokker D. VII i Albatros D. III, na których latali piloci w IV Eskadrze Wielkopolskiej wyprodukowano w pilskiej wytwórni Albatrosa, jeden z „Asów” eskadry Antoni Bartkowiak był szkolony na pilota m.in. w Pile". Zaproszenie na promocję książki i pełny program spotkania na stronie wydarzenia https://web.facebook.com/events/268752563810404/

[Krzysztof Ju]

Powstanie Wielkopolskie 1918/19 w regionie nadnoteckim

Wystawa zorganizowana z okazji 100-lecia wybuchu Powstania Wielkopolskiego, prezentująca pamiątki związane z wydarzeniem, m.in. mundury, broń, proporce, dokumenty i zdjęcia zarówno ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Pile, jak i miejscowych kolekcjonerów.




Źródło: www.muzeum.pila.pl
Data wydania: 14 grudnia 2018

[Krzysztof Ju]

W listopadzie 2018 r. premierę miała "Encyklopedia Powstania Wielkopolskiego 1918-1919". Piękny i ogromny album podsumowuje dotychczasowe badania o powstaniu wielkopolskim w formie encyklopedycznej.


Okładka encyklopedii. Fot. Mateusz Kiszka.

Encyklopedia jest owocem pięcioletniej pracy pod redakcją Janusza Karwata i Marka Rezlera. Przygotowało ją wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego. Na 512 stronach formatu albumowego 23 x 32 cm zawarto ponad 700 haseł, biogramów i artykułów problemowych opracowanych przez 51 autorów - historyków i badaczy historii z całej Wielkopolski, specjalistów z innych dziedzin. Hasła ilustruje około 130 zdjęć i ilustracji oraz 50 map, szkiców, schematów i planów działań militarnych.


Mapa powstania wielkopolskiego na wyklejce encyklopedii. Źródło: wbp.shoparena.pl

Trzeba podkreślić, że album, poza częścią hasłową poprzedzoną przedmową i wstępem, zawiera część z barwnymi tablicami (ilustracje znaków [chorągwi, kokard, guzików mundurowych], oznak [rodzaje broni, stopnie wojskowe] i umundurowania różnych rodzajów wojsk powstańczych) oraz dokładne kalendarium od stycznia 1918 do marca 1920 r. Księgę zamyka obszerna bibliografia w wyborze oraz wykaz skrótów. Całość prezentuje się bardzo przyjemnie i przejrzyście, na wysokim poziomie merytorycznym i edytorskim.


Przykładowe stronice encyklopedii. Źródło: wbp.shoparena.pl

W encyklopedii poświęcono osobne hasło o Pile podczas powstania wielkopolskiego, ale na wzmianki o Pile można też natknąć się m.in. przy hasłach: Czechowski Ignacy, Murale o tematyce powstańczej, Obozy internowania Polaków, Plan rozszerzenia powstania w stronę Pomorza i Śląska, Pomorze a Powstanie Wielkopolskie 1918-1919, Powstanie Wielkopolskie w piśmiennictwie niemieckojęzycznym. Niestety wadą encyklopedii jest brak indeksu nazwisk i nazw geograficznych, więc nie można dokładnie prześledzić roli Piły (czy dowolnego miasta lub osoby) podczas powstania.


Hasło o Pile w "Encyklopedii Powstania Wielkopolskiego 1918-1919", udostępnione dzięki uprzejmości wydawcy.

Nakład został już wyprzedany i teraz jest do kupienia tylko w hurtowniach i księgarniach. Na razie nie ma planów dodruku, ale warto zaglądać na stronę wydawnictwa. Można też poszukać w bibliotekach za pomocą bibliotecznej wyszukiwarki KaRo lub Nukat. Sądząc po wywiadach prasowych z redaktorami, spodziewać się można kiedyś rozszerzonego wydania albo kolejnych tomów encyklopedii.

Za udostępnienie materiałów o encyklopedii dziękuję wydawnictwu Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu.