Kościoły i kaplice w Pile

[Krzysztof Ju]

Zdjęcie kościoła św. Rodziny umieszczone w "Przewodniku Katolickim" nr 4 z 24 stycznia 1915 r. Pod zdjęciem podpis: Nowy kościół parafialny w Pile, mający być poświęcony w maju b. r. Poza tym nic więcej o kościele nie ma w gazecie.


https://allegro.pl/oferta/kozmin-ostrow ... 8335578151
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmeta ... ublication

[Kapralq]

W karcie zabytku Kościoła przy ulicy Browarnej, znajdziemy taki opis:

Kościół wybudowany w latach 1895-96 staraniem gminy ewangelickiej na Przedmieśclu Bydgoskim w Pile. Wielkie zasługi przy powstaniu kościoła położył cieśla i budowniczy Friedrich Gottlieb Rademacher od 1860 roku zamieszkały w Pile. Ofiarował on część swojej działki na potrzeby współwyznawców i uczestniczył w budowie kościoła. Podczas powojennej naprawy wieży, w puszce pod krzyżem odkryto dokument z 12.10.1896, z którego wynikało, że budowniczym kościoła był F. G. Rademacher, zaś prace blacharskie wykonała firma Juliusa Grohsa z Piły. Z przekazów wiadomo, że najwyższe partle wieży wykonał uczeń blacharski Wilhelm Bucholz. Kościół poświęcono 1.11.1897. 21.05.1947 władze państwowe oddały kościół do użytku parafii św. Antoniego w Pile i pełnił on rolę kościoła szkolnego pw. św. Stanisława Kostki, a następnie pomocniczego. W 1987 kościół stał się siedzibą nowo erygowanej parafii.

Wszystkie karty zamieszczam tutaj:

Źródło:
https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-219972

[Kapralq]

Uważnie czytając kartę zabytku można odnieść wrażenie, że w kościele nie ma żadnych zabytkowych dzwonów. W 1897 roku zamontowano na wieży trzy dzwony z brązu odlane w ludwisarni Urlicha w Apoldzie. Można o tym wydarzeniu przeczytać w "Kolmarer Kreisblatt" z dnia 10 marca 1897 r.

Niestety dzwony te nie przetrwały do naszych czasów. Zostały zarekwirowane/przekazane na cele wojenne w 1917 roku. Dopiero w 1922 roku parafia luterańska zakupiła nowe dzwony. Tym razem odlane zostały z żelaza, dlatego też dotrwały do naszych czasów. Dzwony zostały wykonane przez ludwisarnie G.E.G.V. w Bochum. Dzwony posiadają następujące wymiary i inskrypcje w języku niemieckim.

1. Dzwon stalowy o średnicy 150 cm. Napis: „Nasza wiara jest zwycięstwem, które leczy rany świata” (Unser Glaube ist der Sieg, der die Welt übers wunden hat).
2. Dzwon stalowy śr. 135 cm, odlany w 1922 r. Napis: "Miłość nigdy nie ustaje" (Die Liebe höret nimmer auf).
3. Dzwon stalowy o średnicy 110 cm. Napis: "Nadzieja nigdy nie da się zawstydzić" (Hoffnung läßt nicht zuschanden werden).

Być może w 1992 roku dzwony jeszcze zabytkami nie były, ale dzisiaj gdy mają 102 lata, warto by było kartę o nie uzupełnić. Może już tak się stało, tego nie wiem.

Pozdrawiam

Ps. (tłumaczenie własne)

Źródło:
1# Die Glocken der evangelischen Kirchen in der Grenzmark ; Autor: Mertinat, Fritz ; Data wydania: 1941-1942.

[Krzysztof Ju]

W listopadzie 2024 r. ukazała się książka pt. "Laborate sed modum tenete. Księga jubileuszowa dedykowana księdzu profesorowi Janowi Pietrzykowskiemu z okazji 70. rocznicy urodzin" pod redakcją ks. Jarosława Wąsowicza SDB. Znalazł się w nim autorstwa Macieja Usurskiego poprawiony i uzupełniony artykuł poświęcony okolicznościom budowy kościoła św. Rodziny. Pierwotnie artykuł ukazał się w czasopiśmie "Kronika Wielkopolski", nr 3 z 2017 r. Informacją podzielił się autor tekstu na swoim profilu na Facebooku.

[Kapralq]

Karta cmentarna z 1988 roku, wykonana przez inż. H. Greckiego, nieistniejącego cmentarza ewangelickiego przy ul. Śniadeckich.

No właśnie, błąd rzeczowy. Powinny się tam znaleźć któreś z tych zdjęć.

No i pozostał jeszcze jeden nagrobek.
hmm

Źródła:
1. https://zabytek.pl/pl/obiekty/cmentarz- ... cki-693026
2. "Schneidemühl. Die deutsche Stadt" W. Hildt 1929.
3. "Schneidemühler Heimatbrief" maj/czerwiec 2013.
4. "Zarys dziejów Piły w latach 1945-2000" red. Marek Fijałkowski.

[Kapralq]

Karta zabytku kościoła Św. Janów, ze zdjęciami z archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Zabytek jak mówi adnotacja został usunięty z ewidencji w 2008 roku ...ciekawe
https://zabytek.pl/pl/obiekty/kosciol-p ... jan-698863

[Kapralq]

Karta cmentarna z 30 listopada 1988 roku, sporządzona przez inżyniera H. Greckiego. Cmentarz ewangelicki przy al. Wojska Polskiego.

Zastanawia brak wzmianki o kaplicy znajdującej sie na terenie nekropoli, zaś jest zdjęcie budynku krematorium, który to budynek znajdował się w sporej odległości od cmentarza. Układ i rozmieszczenie kaplicy i krematorium dobrze widoczne na zdjęciu lotniczym zamieszczonym w książce "Pila na zdjęciach lotniczych 1914-1945" pod redakcją Rafała Ruty i Macieja Usurskiego.

Kaplica cmentarna projektu inżyniera dyplomowanego Eichhorna, architekta z Wałcza.

Sprawę nieścisłości na kartach cmentarzy przy ulicy Śniadeckich i al. Wojska Polskiego zgłosiłem do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Czekamy na wyniki i sprostowania.
Pozdrawiam.
Źródła:
https://zabytek.pl/pl/obiekty/cmentarz- ... N.121655/1